Ο αδελφός του, ο Σάμιουελ, του έβαλε την ιδέα και αυτός την πραγματοποίησε. Το 1785, ο Τζέρεμι Μπένθαμ, σκέφθηκε: τι μανιφακτούρα, τι φυλακή. Κι έτσι, σχεδίασε ένα κτίριο το οποίο, έδινε την δυνατότητα στους φρουρούς να επιτηρούν τους κρατούμενους κάθε στιγμή του εικοσιτετραώρου, χωρίς οι φυλακισμένοι να το αντιλαμβάνονται Αυτή η βασική ιδέα δεν εφαρμόστηκε βέβαια, ποτέ, αλλά η ιδέα πότισε το δέντρο της αρχιτεκτονικής για τις φυλακές της οικουμένης.
Το 1998, γράφει ο Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο, η διέυθυνση του σωφρονιστικού συστήματος της Βολιβίας, έλαβε επιστολή από τους φυλακισμένους στην Κοτσαμπάμπα με ένα, αδιανόητο για κρατούμενους, αίτημα. Ζητούσαν να χτιστεί ένας επιπλέον, ψηλότερος τοίχος περιμετρικά της φυλακής, διότι οι ντόπιοι τους έκλεβαν την μπουγάδα. Αλλά, χρήμα δεν υπήρχε οπότε τον έχτισαν μόνοι τους τον τοίχο.
Ο Μπένθαμ, πάλι, με την φιλοσοφία να απασχολεί τις εγκεφαλικές συνάψεις του κατά την σχόλη, περιέλαβε στα αρχιτεκτονικά του σχέδια και μια πραγματεία ένα εγχειρίδιο χρήσης του Πανοπτικού για μην υπάρχουν απορίες σχετικά με την αξία χρήσης του εφιάλτη του και διευκρίνιζε ότι το Πανοπτικό, μπορεί να αξιοποιηθεί «…όσο διαφορετικός ή αντίθετος και να είναι ο σκοπός: είτε για να τιμωρηθούν οι αδιόρθωτοι, να φυλαχθούν οι άφρονες, να αναμορφωθούν οι φαύλοι, να επιβεβαιωθούν οι ύποπτοι, να εργαστούν οι άεργοι, να διατηρηθούν οι αβοήθητοι, να περιθαλπούν οι άρρωστοι, είτε για να διδαχθούν οι πρόθυμοι σε κάθε κλάδο της βιομηχανίας, ή να εκπαιδευτεί η ανερχομένη γενιά στο δρόμο της εκπαίδευσης: με μια λέξη, είτε να εφαρμοστεί στους αιώνιους φυλακισμένους στο δωμάτιο του θανάτου είτε στους προφυλακισμένους που περιμένουν τη δίκη είτε σε αναμορφωτήρια είτε σε κάτεργα είτε σε βιοτεχνίες είτε σε τρελοκομεία, είτε σε νοσοκομεία είτε σε σχολεία».
Τον Ιούλιο του 2014, η εληννική κυβέρνηση έφερε νομοσχέδιο στη βουλή με το οποίο, στέλνει τον Μπένθαμ στα σκουπίδια και την ιστορία της Κοτσαμπάμπα στον αγύριστο. Φυλακές τύπου Γ. Όπως λέγαμε κάποτε τρίτος δρόμος για… το άγνωστο. Η κεντρική ιδέα της κυβέρνησης είναι: να ξεμπερδεύουμε με τα σωφρονιστικά ιδρύματα. Εμείς θα παίρνουμε εκδίκηση. Καθαρές κουβέντες. Ο σωφρονισμός είναι μπούρδες. Άμα μπεις στη φυλακή θα σε ξεχνάει και η μάνα σου, άσε που δεν θα φοβάσαι μη σου κλέψουν τα ασπρόρουχα. Αυτά τα φιλοσοφικά ρετάλια του διαφωτισμού θα τα τρώει το μαύρο σκοτάδι. Κι αυτή είναι μια προοπτική που έχει ενθουσιάσει ακόμη και ξένους κρατούμενους οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να έρχονται για τουρισμό στις ελληνικές φυλακές. Για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά της οικονομικής επιστήμης θα μας πληρώνουν για τις εισαγωγές που θα κάνουμε. Η χώρα θα μετατραπεί σε Νέα Καληδονία των ευχαριστημένων φυλακισμένων.
Εδώ, βέβαια, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι με τόσους χρεωστήδες και πεινασμένους στον τόπο σε πολλούς έμπαινε η ιδέα της Κοτσαμπάμπα, να μπουν αυτοβούλως στις φυλακές όχι για τα ασπρόρουχα των φυλακισμένων αλλά για να έχουν ένα κομμάτι ψωμί να τρώνε. Η κυβέρνησή μας ας επεκτείνει τώρα τον Δομοκό της, με τον ρεαλισμό που την διακρίνει, της σε ολόκληρη την χώρα με την λογική Μπένθαμ που υπαγορεύει: μπήκες στο μνημόνιο; Θα είσαι εδώ για ολόκληρη τη ζωή σου, η οποία επειδή δεν είναι αρκετή, θα ανήκουν στα μνημόνια οι ζωές των παιδιών και των εγγονών σου. Και βλέπουμε…
Οι αρχάγγελοι του Μαύρου το μόνο Λευκό που μπορούν να δουν είναι τα κελιά.
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 10:00- 12:00.