Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων απευθύνει δημόσια έκκληση προς διεθνείς και εγχώριους επιστημονικούς και άλλους φορείς προστασίας της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς να αντιδράσουν για να αποτραπεί η σχεδιαζόμενη αποξήλωση των μνημείων στο “βυζαντινό σταυροδρόμι” της Θεσσαλονίκης, στο σταθμό Μετρό Βενιζέλου. Καλεί επίσης τους πολίτες της Θεσσαλονίκης σε διαμαρτυρία και συμβολική αλυσίδα προστασίας του μνημείου, Δευτέρα 7 Οκτωβρίου, στις 6.00 το απόγευμα, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου.
Η δημόσια έκκληση διατυπώνεται με αφορμή την επικείμενη συζήτηση της προσφυγής του δήμου Θεσσαλονίκης στο Συμβούλιο της Επικρατείας την Τρίτη 8 Οκτωβρίου.
Αναλυτικά, η ανακοίνωση των αρχαιολόγων:
«Το βυζαντινό σταυροδρόμι της Θεσσαλονίκης, στη συμβολή της λεωφόρου (η σημερινή Εγνατία Οδός) κι ενός σημαντικού κάθετου άξονα της πόλης που οδηγούσε στο λιμάνι (η σύγχρονη οδός Βενιζέλου), ένα μνημειώδες και συμβολικό τοπόσημα στην καρδιά του διοικητικού και εμπορικού κέντρου της κοσμοπολίτισσας συμπρωτεύουσας της πρώιμης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αποκαλύφθηκε πριν ένα χρόνο περίπου στις εργασίες του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της Θεσσαλονίκης (σταθμός μετρό Βενιζέλου) μαζί με ένα σύνολο δημόσιων κτιρίων, εμπορικών καταστημάτων και εργαστηρίων εκατέρωθεν της λεωφόρου ως μοναδικά αρχαιολογικά στοιχεία για την κοσμική ζωή της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, της βυζαντινής “Πομπηίας”.
O Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) μαζί με τη Δημοτική Αρχή της Θεσσαλονίκης και 12.500 Έλληνες και άλλους πολίτες της Υφηλίου, μεταξύ των οποίων δεκάδες επώνυμοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και ερευνητές από κάθε γωνιά του πλανήτη, όπως και επιστημονικοί φορείς της χώρας, πρότειναν στην ελληνική πολιτεία, ιδιαίτερα στον αρμόδιο φορέα για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, στο Υπουργείο Πολιτισμού, τη διάσωση και αξιοποίηση του μοναδικού αυτού μνημείου σε πρωτότυπη συνύπαρξη με το σταθμό του μετρό, μετά από εμπνευσμένο ανασχεδιασμό του, σύμφωνα με σύγχρονες διεθνείς πρακτικές ως εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της μνήμης και της ταυτότητας της Θεσσαλονίκης, αλλά και ως εφαλτήριο μιας ποικίλα αναπτυξιακής και παραγωγικής διάστασης ενός αρχαιολογικού μνημείου για την πόλη, τους επαγγελματίες και επιχειρηματίες, τους πολίτες και τους επισκέπτες της.
Επί εννέα και πλέον μήνες, όμως, η ανάδοχος του έργου ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε., όπως και οι πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Μεταφορών και του Υπουργείου Πολιτισμού, με αστήρικτα ή και παραπλανητικά επιχειρήματα εμμένουν σε αδιέξοδες πρακτικές, αλλά και αντιδεοντολογικές ή και αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις του θέματος. Επικαλέστηκαν αρχικά έλλειψη κάθε δυνατότητας βιώσιμης τεχνικής λύσης για τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και μετρό, οδηγώντας το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο σε μια αβάσιμη γνωμοδότηση, που προκάλεσε μια ατυχή Υπουργική Απόφαση το Γενάρη του 2013 για ολική απόσπαση των αρχαιοτήτων και μελλοντική έκθεσή τους στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Η θύελλα των αντιδράσεων και η πρόσκληση από το Δήμο Θεσσαλονίκης του ΑΠΘ και του ΤΕΕ για την επεξεργασία προτάσεων στην κατεύθυνση ʽΚαι ΑΡΧΑΙΑ, Και ΜΕΤΡΟʼ κατάδειξε το αστήρικτο της ΥΑ, αφού παρουσιάστηκαν δημόσια από ΑΠΘ και ΤΕΕ τουλάχιστον τέσσερις προτάσεις για τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και μετρό.
Παρά τις επανειλημμένες και ηχηρές προσκλήσεις από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τον ΣΕΑ και πολλούς άλλους φορείς, αλλά και στελέχη του ΥΠΠΟ για αναπομπή και επανεξέταση του θέματος από το ΚΑΣ, ή το απλούστερο την άρση της Υπουργικής Απόφασης βάσει των νέων δεδομένων, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ κώφευε και συνεχίζει να κωφεύει, παρά τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες της, σε σύμπνοια με την ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε., για εξεύρεση λύσης συνύπαρξης αρχαιοτήτων και μετρό. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης εξαναγκάσθηκε σε σχετική προσφυγή στο ΣτΕ, το οποίο αποφάσισε τον περασμένο Ιούλιο την προσωρινή παύση οποιασδήποτε ενέργειας απόσπασης των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης τον Γενάρη του 2014.
Η πολιτική ηγεσία, όμως, του Υπουργείου Πολιτισμού προχώρησε την προηγούμενη εβδομάδα σε “κατάθεση των απόψεών της” στο ΣτΕ, επικαλούμενη το δημόσιο συμφέρον, με αντικείμενο την άρση της προσωρινής απόφασης του ΣτΕ και την επιτάχυνση της διαδικασίας εκδίκασης της υπόθεσης. Έτσι, η συζήτηση της προσφυγής του Δήμου Θεσσαλονίκης επίκειται στο ΣτΕ την Τρίτη 8 Οκτωβρίου.
Η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ ισχυρίζονται ότι καταβάλλουν κάθε προσπάθεια, ώστε να «εξευρεθεί λύση» για τη διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση του σταθμού. Στην πραγματικότητα όμως, όλο αυτό το διάστημα, λειτουργούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Στην πρόταση του ΣΕΑ για άνοιγμα του εργοταξίου/αρχαιολογικού χώρου στο κοινό και την ουσιαστική ένταξή του στην καθημερινότητα της πόλης αντέδρασαν με τον οριστικό αποκλεισμό του χώρου. Με την εμμονή της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. και της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ στην υλοποίηση της υπουργικής απόφασης του Ιανουαρίου 2013 έχει ήδη χαθεί πολύτιμος χρόνος για την απαραίτητη ουσιαστική επανεξέταση του ζητήματος.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων απευθύνει δημόσια έκκληση προς διεθνείς και εγχώριους επιστημονικούς και άλλους φορείς προστασίας της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς για να αποτραπεί η σχεδιαζόμενη αποξήλωση των μνημείων στο βυζαντινό σταυροδρόμι της Θεσσαλονίκης.
Απευθυνόμαστε στους πολίτες της Θεσσαλονίκης και στους πολίτες όλης της χώρας σας καλούμε σε διαμαρτυρία & συμβολική αλυσίδα προστασίας του μνημείου, Δευτέρα 7 Οκτωβρίου, ώρα 6.00 μμ Εγνατίας και Βενιζέλου».
ΣΥΡΙΖΑ: Συμβολική αλυσίδα για τη σωτηρία των βυζαντινών αρχαιοτήτων του Μετρό
Από την πλευρά του, τη θέση του για την επιλογή εκείνης της τεχνικής λύσης που θα επιτρέψει την κατασκευή του μετρό χωρίς τη μετακίνηση των αρχαιοτήτων επαναλαμβάνει το τμήμα Τέχνης και Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης. Παράλληλα καλεί το λαό της Θεσσαλονίκης σε επαγρύπνηση για τη σωτηρία ενός σημαντικού, για την ιστορία της πόλης, μνημείου. “Ενώνουμε τη φωνή μας όλοι μαζί τη Δευτέρα 7 Οκτωβρίου, στις 6 μ.μ. στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, για να διαμαρτυρηθούμε και να σχηματίσουμε συμβολική αλυσίδα προστασίας του μνημείου”, προσθέτει.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
“Σε κρίσιμο σημείο βρίσκεται η υπόθεση των λαμπρών ευρημάτων που βρέθηκαν στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, κατά τις εργασίες για την κατασκευή του Μετρό της Θεσσαλονίκης. Κι αυτό επειδή, μετά από παρέμβαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, η οποία επικαλέσθηκε λόγους δημοσίου συμφέροντος, επιχειρείται η άρση της προσωρινής απόφασης του ΣτΕ για παύση οποιασδήποτε απόσπασης των ευρημάτων, μέχρι της εκδίκασης της υπόθεσης η οποία έχει οριστεί για την Ιανουάριο του 2014.
Το τμήμα Τέχνης και Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης από την πρώτη στιγμή αντιτάχθηκε σε κάθε σκέψη για απόσπαση και μεταφορά των βυζαντινών αρχαιοτήτων, ζητώντας την εξάντληση κάθε τεχνικής δυνατότητας για παραμονή στο χώρο, και τη συνύπαρξη του έργου με τα σημαντικά για την ιστορία της πόλης αρχαιολογικά ευρήματα. Η κινητοποίηση αυτή έφερε αποτελέσματα, καθώς φορείς αλλά και ο δήμος Θεσσαλονίκης αντιτάχθηκαν στον αρχικό σχεδιασμό και επέβαλαν την παραπομπή στο ΣτΕ. Παράλληλα, κατέρρευσε το επιχείρημα της ΑΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε., πως δήθεν δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα από την απόσπαση των αρχαιοτήτων και τη μεταφορά τους, αφού παρουσιάστηκαν δημόσια από το ΑΠΘ και το ΤΕΕ τουλάχιστον 4 προτάσεις για τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και μετρό.
Φαίνεται όμως πως για το ΥΠ.ΠΟ προέχει το ιδιωτικό από το δημόσιο συμφέρον και δείχνει μια ιδιαίτερη σπουδή να «κλείσει» το θέμα υπέρ της εταιρείας. Με το επιχείρημα πως πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση του σταθμού, το υπουργείο αδιαφορεί για την ιστορική μνήμη της πόλης, λειτουργώντας επί της ουσίας, ως προστάτης των συμφερόντων της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε.
Μετά από όλα αυτά, οφείλουμε να αντιταχθούμε στη σχεδιαζόμενη αποξήλωση των μνημείων και να επιμείνουμε στην αρχική μας θέση για την επιλογή εκείνης της τεχνικής λύσης που θα επιτρέψει την κατασκευή του μετρό ΧΩΡΙΣ τη μετακίνηση των αρχαιοτήτων.
Το τμήμα Τέχνης και Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης καλεί το λαό της Θεσσαλονίκης σε επαγρύπνηση για τη σωτηρία ενός σημαντικού, για την ιστορία της πόλης, μνημείου. Ενώνουμε τη φωνή μας όλοι μαζί τη Δευτέρα 7 Οκτωβρίου, στις 6 μ.μ. στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, για να διαμαρτυρηθούμε και να σχηματίσουμε συμβολική αλυσίδα προστασίας του μνημείου”.