Η ψυχική υγεία στο στόχαστρο των μνημονίων ήταν το ζήτημα που βρέθηκε στο επίκεντρο της ημερίδας που πραγματοποιήθηκε χθες στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, το οποίο μέσα από την σταδιακή απαξίωσή του, το μέτρο της διαθεσιμότητας, της μεταφοράς κλινικών κ.α απειλείται με ουσιαστικό κλείσιμο. Μέσα από τις διάφορες τοποθετήσεις- ψυχιατρικές προσεγγίσεις και σκέψεις αναδείχθηκαν οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται στο ζήτημα της ψυχικής υγείας ενώ κομβική ήταν η αναφορά στο ζήτημα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης υπό το ερώτημα αν τελικά ολοκληρώθηκε και πόσο τελικά βελτίωσε την καθημερινότητα των ψυχικά πασχόντων.
Πως μπορεί τελικά να αντιμετωπιστεί η παρούσα ανθρωπιστική και υγειονομική κρίση όταν η υποχρηματοδότηση των δομών ψυχικής υγείας αλλά και το επερχόμενο κλείσιμο ψυχιατρείων πρόκειται να οδηγήσει ασθενείς κυριολεκτικά στο δρόμο; ήταν ένα από τα κύρια ερωτήματα που απασχόλησαν την ημερίδα αυτή. Να σημειωθεί ότι το ΨΝΘ είναι ένα από τα τρία εναπομείναντα ψυχιατρεία στην Ελλάδα και μαζί με άλλα τρία ψυχιατρικά τμήματα γενικών νοσοκομείων εξυπηρετεί το νομό Θεσσαλονίκης σε επίπεδο πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης ενώ παράλληλα δέχεται περιστατικά από όλη την Βόρεια Ελλάδα . Με βάση το σύμφωνο Λυκουρέντζου-Andor μέχρι το τέλος του 2013 θα πρέπει να κλείσουν τα τμήματα παρατεινόμενης νοσηλείας και οι ασθενείς να μεταφερθούν σε στεγαστικές δομές (οικοτροφεία) για τις οποίες δεν έχουν βρεθεί ούτε καν τα κτίρια που θα τα στεγάσουν. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα και με το σωματείο του ΨΝΘ, ότι άμεσα θα βρεθούν στο δρόμο 60 ασθενείς με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα και συνέπειες στην ψυχική τους υγείας.
Όπως αναφέρει ακόμη το σωματείο του ΨΝΘ, προγραμματίζεται άμεσα η συγχώνευση δύο τμημάτων βραχείας νοσηλείας( απώλεια 25 κλινών) και η μεταφορά δύο τμημάτων σε γενικά νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης. Τα νοσοκομεία αυτά δεν έχουν την κατάλληλη υποδομή για την ανάπτυξη ψυχιατρικών κλινικών ενώ παράλληλα η απογύμνωση των μονάδων ψυχικής υγείας από έμπειρο προσωπικό, η απουσία νέων προσλήψεων και η πρόσφατη ανακοίνωση της κυβέρνηση ότι 300 εργαζόμενοι στα τρία ψυχιατρεία θα τεθούν σε διαθεσιμότητα αποτελούν όχι μόνο τον προάγγελο απολύσεων αλλά και την ραγδαία επιδείνωση της ήδη βεβαρημένη κατάστασης που επικρατεί στον χώρο της ψυχικής υγείας.
Στην ημερίδα διοργανώθηκαν τρία «τραπέζια» που ασχολήθηκαν με τα εξής ζητήματα: «Η ψυχιατρική στην πρώτη γραμμή», «Ψυχιατρική μεταρρύθμιση και αποσυλοποίηση», «Πολιτικές ψυχικής υγείας».
Κοινή διαπίστωση των ομιλητών ήταν ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται στον χώρο της ψυχικής υγείας έχουν ως κύριο στόχο την απόσυρση του κράτους από την κοινωνική πρόνοια και την ψυχική υγεία και η απόδοση των υπηρεσιών αυτών σε ιδιώτες με ότι μπορεί αυτό να σημαίνει τόσο για την ποιότητα των υπηρεσιών αυτών αλλά και για την δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών σε αυτές, δεδομένου ότι το 30% των πολιτών είναι ανασφάλιστοι και δεν έχουν ήδη καμία πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.
«Αυτές οι πολιτικές βασίζονται στην δημοσιονομική προσαρμογή και υπονομεύουν την οποία προσπάθεια ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Βρισκόμαστε μπροστά στον άμεσο κίνδυνο άνθρωποι να μείνουν κυριολεκτικά στον δρόμο» δήλωσε ο ψυχίατρος στην κλινική Δ`οξέων Θ. Μπαξεβάνης
Για τις αυξημένες ανάγκες σε ψυχιατρική φροντίδα των καιρό των Μνημονίων έκανε λόγο ο ψυχίατρος και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χρ, Μαντάς αναφερόμενος στις δημοσιευμένες μελέτες που αποδεικνύουν ότι στις μέρες μας η απελπισία και τα περιστατικά κατάθλιψης περισσεύουν. Οι ακραία νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ασκούνται στον χώρο της ψυχικής υγείας οδηγούν σε πλήρη αποκλεισμό των ψυχικά πασχόντων τόνισε ο Χρ. Μαντάς επισημαίνοντας ότι η ουσιαστική στήριξη των ανθρώπων σε καιρούς κρίσης αφορά όχι μόνο τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας αλλά την τροφή και την στέγη.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ μίλησε ακόμη για τις δομικές ελλείψεις της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην χώρα μας τονίζοντας όμως ότι η κυβέρνηση τις χρησιμοποιεί ως πρόσχημα για να διαλύσει ό,τι δομές έχουν απομείνει και να προχωρήσει σε απολύσεις στον χώρο αυτό.
Η αλλαγή του ψυχιατρικού παραδείγματος προϋποθέτει, σύμφωνα με τον ίδιο, δημοκρατική λήψη αποφάσεων και ουσιαστική συμμετοχή των πασχόντων στην διαδικασία αυτή, ανάπτυξη θεσμών και δομών που θα διευκολύνουν έναν τέτοιον προσανατολισμό, μια διαφορετική κουλτούρα στην προσέγγιση του ασθενή. Όπως τόνισε ακόμη, απαιτείται ριζική επαναδιαπραγμάτευση του συμφώνου Λυκουρέντζου- Andor και απομάκρυνση από την φιλοσοφία κόστους -οφέλους και τις πολιτικές της λιτότητας.
Για την πλήρη λογιστικοποίηση των ανθρώπινων αναγκών στους καιρούς του Μνημονίου μίλησε ο Θ. Μεγαλοοικονόμου, ψυχίατρος, διευθυντής του 9ου τμήματος του ΨΝ Αττικής ενώ παράλληλα αναφέρθηκε σε παραδείγματα της ιστορίας όπου σε καιρούς κρίσης οι ψυχικά πάσχοντες πετάχτηκαν στο δρόμο μέσα από μια βίαιη απονοσοκομειοποίηση με τραγικότερο παράδειγμα αυτό της Αμερικής την περίοδο του Ρήγκαν.
Ο κ. Μεγαλοοικονόμου άσκησε κριτική στον τρόπο που εφαρμόστηκε η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα τονίζοντας ότι η αλλαγή παραδείγματος στον χώρο της ψυχικής υγείας θα προέλθει μόνο όταν ο ασθενής θα αποτελέσει το κέντρο της προσοχής και όχι αντικείμενο διαχείρισης και όταν το ζήτημα της ψυχικής υγείας θα συνδεθεί άμεσα με την κοινωνική επανένταξη, το κοινωνικό κράτος και την στήριξη σε στέγαση και τροφή. Έτσι κάλεσε σε δημιουργία ενός μετώπου για την ψυχική υγεία το οποίο απαιτεί άνοιγμα της ψυχιατρικής κοινότητας προς την κοινωνία με ισότητα και διάλογο. To μέτωπο υπεράσπισης της ψυχικής υγείας θα πρέπει να αφορά,σύμφωνα με τον ίδιο, τις εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων στο χώρο αυτό καθώς και τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων. Θα πρέπει να υλοποιηθεί από την σκοπιά αυτών που ζητούσαν στο παρελθόν το κλείσιμο των ψυχιατρίων με την κατάργηση των περιοριστικών μέτρων στον ασθενή και τον ολοκληρωτικό έλεγχο πάνω τους και όχι αυτών που πιστεύουν στην νεοφιλελεύθερη λογική του «Είσαι ελεύθερος να πεθάνεις στο δρόμο».
Όπως τονίστηκε και από πολλούς άλλους ομιλητές το κλείσιμο των ψυχιατρείων με τον τρόπο που επιχειρείται να γίνει δεν υπηρετεί τις αρχές της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης αλλά μία βίαιη εξόντωση των ασθενών μέσω του αποκλεισμού τους από κάθε δυνατότητα παροχής μια ολοκληρωμένης φροντίδας.
Σταυρούλα Πουλημένη