Έχοντας υπόψη τα όσα αναφέρουμε στο “Γερμανικά νούμερα I: Από τον δυομισικομματισμό στον ήπιο πλουραλισμό“, ας ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία, την κατάσταση και τις προσδοκίες των πολιτικών χώρων ενόψει αυτών των εκλογών.
Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Οι Χριστιανοδημοκράτες (Χριστιανοδημοκρατική Ένωση / Χριστιανοκοινωνική Ένωση – CDU/CSU), έχουν έρθει πρώτοι στις 14 από τις 17 προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις κι αυτό αναμένεται να συμβεί και τώρα, και μάλιστα με άνεση. Όμως το 33,80%, με το οποίο νίκησαν στις προηγούμενες εκλογές, ήταν το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό μετά τις πρώτες (κι έντονα πλουραλιστικές) εκλογές του 1949, ενώ γενικά από το 1983 έχουν πτωτική πορεία (με εξαίρεση το 2002) έτσι που από ποσοστά κοντά στο 50% να θεωρείται πολύ μεγάλη επιτυχία να πλησιάσουν το 40% που τους δίνουν μερικά γκάλοπ. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις παρουσίασαν κάποια κάμψη, ίσως επειδή η τακτική της καγκελαρίου «να πετάει την μπάλα στην εξέδρα», αποφεύγοντας να μιλήσει για πολιτικά ζητήματα και προωθώντας απλώς το προφίλ της «μάνας» του γερμανικού λαού, έχει καταφέρει να αποκοιμίσει ακόμη και τους ψηφοφόρους της. Επιπλέον, όπως παρατηρεί και το Spiegel, οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν την τάση να τα πηγαίνουν καλύτερα στις δημοσκοπήσεις από τις πραγματικές εκλογές. Εδώ να αναφερθούμε και στην ιδιομορφία της CSU που είναι τυπικά διαφορετικό κόμμα και κατεβαίνει στις εκλογές μόνο στη Βαυαρία, αλλά με την έναρξη των εργασιών της Βουλής συνενώνεται σε μια κοινοβουλευτική ομάδα με την CDU. Ως ξεχωριστό κόμμα πρέπει κι αυτή να ξεπεράσει το όριο του 5% (ή των 3 μονοεδρικών) κάτι που θεωρείται όμως δεδομένο καθώς παίρνει σχεδόν (και πολύ συχνά πάνω από) τις μισές ψήφους σ’ ένα κρατίδιο όπου ψηφίζει περίπου το 15% του συνόλου των εκλογέων. Τα προβλήματα της Μέρκελ, είναι η εμφάνιση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία στα δεξιά της κι, αφού κερδίσει τις εκλογές, το τι θα κάνει ο τωρινός κυβερνητικός εταίρος της που μπορεί είτε να μην μπει καν στο Κοινοβούλιου είτε οι έδρες που θα κερδίσει να μην είναι αρκετές για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD), ένα από τα ιστορικότερα κόμματα στην Ευρώπη ιδρυμένο το 1869, εμφανίζει κάποια τάση ανάκαμψης στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις αλλά σε κάθε περίπτωση θα έρθει δεύτερο και καταϊδρωμένο. Βρίσκεται κι αυτό σε συνεχή πτώση μετά το 1998 (τελευταία φορά που ξεπέρασε το 40%) κι η επίδοσή τους στις προηγούμενες εκλογές (23,03%) ήταν μακράν η χειρότερη μεταπολεμική, καθιστώντας το τον αδύναμο πυλώνα του δικομματισμού. Είναι φανερό ότι αρχικά οι Πράσινοι στη δεκαετία του ’80 και κυρίως η σύμπηξη του Κόμματος της Αριστεράς το 2005, έχουν αφαιρέσει σημαντικά ποσοστά από το παραδοσιακό αυτό κόμμα. Έτσι, η μόνη προοπτική που έχει είναι να αποτελέσει τον μικρό εταίρο ενός μεγάλου συνασπισμού υπό τη Μέρκελ, κάτι που έκανε και το διάστημα 2005-2009 αλλά όπως φάνηκε δεν άρεσε καθόλου στους ψηφοφόρους του μιας κι η ποσοστιαία πτώση μεταξύ αυτών των δύο εκλογών ξεπέρασε το 10%. Και καθώς χάνει συνεχώς και απλά μέλη η κατάσταση μοιάζει κάπως αδιέξοδη κι ίσως τελικά ο Στάινμπρουκ αναγκαστεί να χώσει το δάκτυλό του εκεί που ξέρει.
Από τον παράδεισο στην κόλαση κινδυνεύει να βρεθεί το Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (FDP), καθώς από το 14,56% (το μεγαλύτερο ποσοστό που πήρε ποτέ) των προηγούμενων εκλογών, κινδυνεύει τώρα να μείνει εκτός «νυμφώνος», αφού όλες οι δημοσκοπήσεις το φέρνουν κάπου μεταξύ 4% και 6%, ενώ η περίπτωση να κερδίσει τρεις μονοεδρικές είναι εντελώς απίθανη (η τελευταία, κι ίσως η μόνη φορά, που κέρδισε μία μόνο μονοεδρική ήταν το 1990). Μάλιστα, μετά τις προηγούμενες εκλογές το κόμμα είχε επιστρέψει στη κυβέρνηση μετά από έντεκα ολόκληρα χρόνια, κάτι πρωτοφανές στη γερμανική μεταπολεμική ιστορία, καθώς μέχρι το 1998 το FDP είχε τα περισσότερα χρόνια συμμετοχής στην κυβέρνηση, ως ελάσσων βέβαια εταίρος, συμμαχώντας εναλλάξ και με τα άλλα δύο μεγάλα κόμματα του συστήματος του δυομισικομματισμού. Τρεις στις επτά ευρωεκλογές οι Φιλελεύθεροι έχουν «καταφέρει» να μην πιάσουν το όριο του 5% (1984, 1994, 1999), αλλά δεν έχουν πάθει ποτέ κάτι τέτοιο σε εθνικές εκλογές, μέχρι τώρα. Το παράδοξο, εκ πρώτης όψεως, γεγονός ένα «μικρό» κόμμα να παίρνει περισσότερες ψήφους στις εθνικές απ’ ότι στις –πιο αδιάφορες– ευρωεκλογές δείχνει τον συνδεδεμένο καθαρά με τη συμμετοχή (ή έστω την ελπίδα συμμετοχής) στην κυβέρνηση ρόλο αυτού του κόμματος. Το κόμμα, άλλωστε, έχει έδρες σε εννιά από τα δεκαέξι τοπικά κοινοβούλια (Λάντεσταγκ), με πολλούς αποτυχίες στις τελευταίες, κατά περίπτωση, εκλογές. Η δύσκολη κατάσταση του FDP φάνηκε ξεκάθαρα, όταν μετά τον αποκλεισμό κι από το Λάντεσταγκ της Βαυαρίας ο ηγέτης του κόμματος Ρέσλερ βγήκε να «ζητιανέψει» χριστιανοδημοκρατικές ψήφους, μπας και σώσει την κοινοβουλευτική ύπαρξη του κόμματός του.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την Αριστερά (die Linke) να κινείται στα ίδια επίπεδα με τις προηγούμενες εκλογές και λίγο προς τα κάτω. Να θυμίσουμε ότι το 2009 είχε συγκεντρώσει το 11,89% των ψήφων. Το ερώτημα είναι αν θα βγει –για πρώτη φορά– τρίτο κόμμα σε εθνικό επίπεδο, γιατί τέταρτο ήταν από την πρώτη εμφάνισή της το 2005. Η Αριστερά, φαίνεται, πως ενώ έχει καταφέρει να τσιμπήσει ένα κομμάτι των παραδοσιακών ψηφοφόρων του SPD, δεν γίνεται ελκυστική σε ριζοσπαστικά και κινηματικά κομμάτια της κοινωνίας, εξαιτίας του λόγου, της δομής αλλά και της καθημερινής δράσης του κόμματος (σε αντίθεση π.χ. με τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα). Και η Αριστερά εκπροσωπείται σε εννιά κοινοβούλια ομοσπονδιακών κρατιδιών, έχοντας έντονη ανισοκατανομή. Στις εκλογές του 2009 ήταν πρώτη σε Βρανδεμβούργο και Σαξωνία-Άνχαλτ και δεύτερη σε Βερολίνο, Μεκλεβούργο-Δυτική Πομερανία, Σαξωνία και Θουριγγία (αν τα βάλουμε στον χάρτη βγάζουμε την πρώην Ανατολική Γερμανία). Σε άλλα υπήρξε αποκλεισμός στις πρόσφατες τοπικές εκλογές, ιδίως εκεί που εμφανίστηκαν δυναμικά οι Πειρατές. Στις ελάχιστες τοπικές κυβερνήσεις που έχει συμμετάσχει διαχρονικά συμμαχεί πάντα με το SPD.
Και οι Πράσινοι (Büdnis 90/Die Grünen, όπως είναι επίσημα το όνομα του κόμματος μετά το 1990 και τη συνένωση με την ανατολικογερμανική Συμμαχία 90) σημείωσαν στις προηγούμενες εκλογές το καλύτερο σκορ τους με 10,71% κι ήταν μάλιστα η μοναδική από τις εννιά εκλογικές καθόδους τους που έπιασαν διψήφιο ποσοστό. Και γι’ αυτούς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να κυμαίνονται λίγο κάτω ή περίπου στα ίδια, με το βασικό ερώτημα να είναι αν θα καταλάβουν την τρίτη ή την τέταρτη θέση. Σε επίπεδο ομόσπονδων κρατιδίων οι Πράσινοι είναι πλέον το μοναδικό (εκτός από τα δύο μεγάλα) κόμμα που εκπροσωπείται σε όλα τα Λάντεσταγκ, όπου συχνά είναι σε κυβερνήσεις συνασπισμού, τις περισσότερες φορές με τους Σοσιαλδημοκράτες, αλλά τόχουν κάνει και με Χριστιανοδημοκράτες. Επίσης, από τον Απρίλιο του 2011 στη Βάδη-Βυρτεμέρβγη ο Βίνφρηντ Κρέτσμαν είναι ο πρώτος Πράσινος πρωθυπουργός κρατιδίου (σε συμμαχία με το SPD). Γενικά υπάρχουν ενδείξεις ότι το πρώην ριζοσπαστικό κόμμα, που ξεκίνησε σαφώς στα αριστερά του σοσιαλδημοκρατικού, τώρα βρίσκεται πολύ περισσότερο προς το Κέντρο κι όπως γράφει το Spiegel έχουν κερδίσει τους πιο εύπορους ψηφοφόρους. Έτσι, ίσως υποκαταστήσουν το FDP (ιδιαίτερα αν το τελευταίο περάσει καμιά υπαρξιακή κρίση) σε μια κάποια αναβίωση του δυομισικομματισμού. Φυσικά η δημιουργία μιας μαυροπράσινης (μαύρο το χρώμα της CDU) κυβέρνησης σε εθνικό επίπεδο δεν μοιάζει πολύ πιθανή τώρα, αν κι όπως προαναφέραμε το ταμπού αυτό έχει σπάσει σε τοπικό επίπεδο, αλλά στο μέλλον δεν μπορεί να αποκλειστεί (ήδη από τις εκλογές του 2005 γινόταν λόγος για πιθανότητα κυβερνητικού συνασπισμού «Τζαμάικα», από τα χρώματα της σημαίας της χώρας της Καραϊβικής –μαύρο, πράσινο και κίτρινο, το χρώμα του FDP).
Οι Πειρατές (Piraten), που εμπνεόμενοι από το αντίστοιχο σουηδικό κόμμα έχουν ως επίκεντρο της πολιτικής τους τις ελευθερίες στο διαδίκτυο, είχαν κατέβει ήδη και στις προηγούμενες εθνικές εκλογές συγκεντρώνοντας 1,95% και καταλαμβάνοντας την έκτη θέση (ήταν δηλ. το μεγαλύτερο από τα κόμματα που δεν μπήκαν στην Μπούντεσταγκ). Τώρα πλέον έχουν βουλευτές σε τρία τοπικά κοινοβούλια (Βερολίνο, Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν), ενώ τα γκάλοπ τους δίνουν 2-3%, ποσοστό που δεν τους βάζει, μεν, στο Κοινοβούλιο, τους επιτρέπει, δε, να σταθεροποιηθούν ως κομματικός σχηματισμός με φιλοδοξίες για τις ευρωεκλογές αλλά κι άλλα Λάντεσταγκ, αν δεν βαρέσουν καμιά διάλυση εντωμεταξύ.
Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), είναι το πιο πρόσφατα δημιουργημένο κόμμα απ’ αυτά που έχουν πιθανότητες εισόδου στη γερμανική Βουλή, καθώς ιδρύθηκε μόλις στις 14 Απριλίου του 2013, ενώ τον Μάιο απέκτησε και το πρώτο μέλος τοπικού κοινοβουλίου με την αποστασία σ’ αυτήν ενός βουλευτή του FDP στην Έσση. Με βασική θέση την αντίθεση στο Ευρώ, γιατί είναι οι Γερμανοί που πληρώνουν τα «σπασμένα»(!), ο αρχηγός τους εμφανίστηκε στην τηλεόραση τυλιγμένος με την ελληνική σημαία για να καταγγείλει τη χρηματοδότηση της χώρας μας (και των άλλων νοτιοευρωπαϊκών χωρών) από τον γερμανικό προϋπολογισμό. Άλλες θέσεις της AfD υποστηρίζουν περιορισμό της μετανάστευσης, ενίσχυση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας αλλά και περισσότερα δημοψηφίσματα, οπότε το κόμμα κινείται στο συντηρητικό χώρο στα δεξιά του σημερινού κυβερνητικού συνασπισμού –από τα δύο κόμματα του οποίου ψαρεύει ψήφους, που μπορεί να αποδειχτούν κρίσιμοι, ιδιαίτερα για το FDP– αλλά αλληθωρίζει και προς την Ακροδεξιά, που αποτελεί την άλλη πηγή ψήφων της. Οι δημοσκοπήσεις της δίνουν 3-4%, αν και σε μια τελευταία φθάνει μέχρι το όριο εισόδου στη Βουλή, αλλά η μακροημέρευση του εγχειρήματος μένει να αποδειχτεί, με πρώτο επόμενο σταθμό τις επερχόμενες ευρωεκλογές.
Πιο χαμηλά…
Το μακροβιότερο κόμμα που βρίσκεται πολιτικά δεξιότερα της Δεξιάς είναι το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (NPD), μάλλον το πιο ακροδεξιό από τα υπάρχοντα κόμματα. Άλλωστε, πρόσφατα, εναντίον του ξεκίνησε διαδικασία απαγόρευσης ως νεοναζιστικού, αλλά δεν τελεσφόρησε, όπως είχε συμβεί και το 2003. Το κόμμα ιδρύθηκε το 1964, από μέλη άλλων ακροδεξιών κομμάτων όπως το Γερμανικό Δεξιό Κόμμα (DRP) και το Γερμανικό Κόμμα (DP) –το τελευταίο ήταν κυβερνητικός εταίρος του Αντενάουερ από το 1953 μέχρι το 1960. Από την ίδρυσή του συμμετέχει στις ομοσπονδιακές εκλογές (με εξαίρεση το 1994) κι κατέχει ένα ιδιόμορφο ρεκόρ, καθώς επτά φορές έχει πάρει τη θέση του πρώτου εξωκοινοβουλευτικού κόμματος. Τα καλύτερα ποσοστά του τα πέτυχε στην αρχή (2,04% το 1965 και 4,31% το 1969, το μέγιστό του), εν συνεχεία έπαιρνε μόνιμα κάτω της μονάδας, για να ανέβει κάπως στις τελευταίες δύο εκλογές (1,58% το 2005 και 1,47% το 2009). Την 1.1.2011 ενοποιήθηκε με τη Γερμανική Λαϊκή Ένωση (DVU), η οποία είχε αποσπάσει το 1,22% το 1998 και 0,11% στις τελευταίες εκλογές (το 2005 είχε συμμετάσχει στις λίστες του NPD). Αυτή τη στιγμή το NPD κατέχει έδρες στα Λάντεσταγκ του Μεκλεβούργου-Δυτικής Πομερανίας και της Σαξονίας (κρατίδια αμφότερα στην πρώην Ανατολική Γερμανία).
Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος θεωρεί μάλλον ως μετριοπαθέστερο ακροδεξιό κόμμα τους Ρεπουμπλικάνους (REP), οι οποίοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη συμμαχία των δύο παραπάνω κομμάτων. Το κόμμα ιδρύθηκε στις 17.11.1983 σε μια βαυαρική ταβέρνα με μια ηγετική τριανδρία αποτελούμενη από δυο βουλευτές προερχόμενους από την CSU και τον Φ. Σενχούμπερ (δημοσιογράφο και επί Χίτλερ μέλος του ναζιστικού κόμματος και των Βάφεν SS). Σύντομα ο Σενχούμπερ έγινε απόλυτα κυρίαρχος στο κόμμα οδηγώντας στην αποχώρηση των άλλων δύο. Το κόμμα έκανε τη μεγάλη έκπληξη κερδίζοντας το 7,1% στις ευρωεκλογές του 1989 και αποκτώντας έτσι έξι έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Στις πρώτες εκλογές της ενοποιημένης Γερμανίας το επόμενο έτος απέσπασε 2,13% αλλά έκτοτε ακολουθεί φθίνουσα πορεία τόσο στις ευρωπαϊκές (1,3% το 2009), όσο και στις εθνικές εκλογές (0,45% το ίδιο έτος). Από το 1992 μέχρι το 2001 το κόμμα εκπροσωπούνταν στο τοπικό κοινοβούλιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης και γενικά τα υψηλότερα ποσοστά του τα συγκεντρώνει στη νότια Γερμανία.
Στον χώρο της συντηρητικής Δεξιάς κινούνται κι άλλα μικρά κόμματα που σημειώνουν επιτυχίες σε τοπικό επίπεδο. Έτσι την προηγούμενη Κυριακή οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι της Βαυαρίας (FWB) ξαναμπήκαν στο Λάντεσταγκ αυτού του κρατιδίου με 9% και 19 εδρες, αν κι έχασαν 2,1% και δυο έδρες από τις προηγούμενες εκλογές, όταν με την εμφάνισή τους είχαν υποχρεώσει την απόλυτα κυρίαρχη εκεί CSU να συγκυβερνήσει με το FDP (ως γνωστόν, σ’ αυτές τις εκλογές οι Φιλελεύθεροι ναυάγησαν κι η Χριστιανοκοινωνική Ένωση απέκτησε και πάλι την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών). Στον βορρά βρίσκουμε τους Πολίτες με Οργή (BIW), που έχουν μια έδρα στο κοινοβούλιο της Βρέμης κι αποτελούν μετεξέλιξη του Επιθετικού Κόμματος του Νόμου και της Τάξης, που με επικεφαλής τον δικαστή Ρ. Σχιλ είχε «σπάσει τα ταμεία» στις τοπικές εκλογές του Αμβούργου το 2001 κερδίζοντας 19,4% και 25 έδρες (γεγονός που το οδήγησε να μπει και στην τοπική κυβέρνηση συμμαχώντας με το την CDU και το FDP, συμμαχία που κράτησε μόλις δυο χρόνια καθώς ο χριστιανοδημοκράτης δήμαρχος κατηγόρησε τον Σχιλ για εκβιασμό και στη συνέχεια το κόμμα του τον έδιωξε από τις τάξεις του, βουλιάζοντας όμως στις επόμενες εκλογές). Το κόμμα αυτό στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2002 είχε πάρει 0,83% ενώ στις επόμενες 0,01% (το ξεπέρασε αυτό που ίδρυσε ο αποπεμφθείς ηγέτης του με 0,02%).
Τα ακροαριστερά κόμματα, πέρα από την die Linke που ορισμένοι δημοσιογράφοι θεωρούν ως τέτοιο, δεν έχουν ιδιαίτερη απήχηση σε εκλογικό επίπεδο. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας (KPD) στις πρώτες εκλογές στη Δυτική Γερμανία (1949) ήρθε τέταρτο με 5,74% και εξέλεξε 15 βουλευτές. Το 1953 έπεσε στο 2,21% χωρίς να εκλέξει βουλευτή, ενώ τρία χρόνια αργότερα το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο απαγόρευσε τη λειτουργία του. Κατόπιν θα υπάρχουν υποκατάστατά του όπως η Ένωση των Γερμανών (BdD 0,20% το 1957), η Γερμανική Ειρηνιστική Ένωση (DFU, 1,93% το 1961 και 1,33% το 1965) και τέλος η Δημοκρατική Προοδευτική Δράση (ADF, 0,60% το 1969). Το 1968 δημιουργήθηκε το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (DKP) που συμμετείχε στις εκλογές από το 1972 μέχρι το 1983 με ποσοστά μεταξύ 0,3 και 0,2%, ενώ στις τελευταίες εκλογές που επανεμφανίστηκε σε εθνικό επίπεδο το ποσοστό του ήταν απειροελάχιστο (μικρότερο από ένα τοις δεκάκις χιλίοις). Στη δεκαετία του ’70 εμφανίστηκαν διάφορα αριστερίστικα κόμματα όπως ο μαοϊκός Κομμουνιστικός Σύνδεσμος Δυτικής Γερμανίας (KBW) με 0,05% το 1976 και 0,02% το 1980∙ η τροτσκιστική Διεθνιστική Μαρξιστική Ομάδα (GIM) με 0,01% το 1976∙ το Λαϊκό Μέτωπο Εναντίον της Αντίδρασης, του Φασισμού και του Πολέμου (V), με 0,02% το 1980, «μετωπική» έκφραση του χοτζικού Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας / Μαρξιστικού-Λενινιστικού (KPD/ML) που ως τέτοιο έπεσε στο 0,01% το 1983∙ τόσο πήρε στις ίδιες εκλογές και ο συγγενικός Σύνδεσμος των Δυτικογερμανών Κομμουνιστών (BWK). Μακροβιότερο αποδείχτηκε το Μαρξιστικό Λενινιστικό Κόμμα Γερμανίας (MLPD), που ξεκίνησε το 1987 με 0,04% για να φθάσει το 0,10% το 2005 και να πέσει στο 0,07% στις τελευταίες εκλογές.
Η ομοσπονδιακή δομή δίνει τη δυνατότητα να υπάρχουν και περιφερειακά ή μειονοτικά κόμματα που, αν και δεν μπορούν να παίξουν κάποιο ρόλο σε εθνικό επίπεδο, δείχνουν σημάδια ανάκαμψης τα τελευταία χρόνια. Η Ομοσπονδία Ψηφοφόρων του Νότιου Σλέσβιγκ (SSW) εκπροσωπεί τη δανική και τη φρεισική μειονότητα στο Σλέσβιγκ-Χολστάιν. Παλιά συμμετείχε και στις εθνικές εκλογές κι είχε κερδίσει μια έδρα με 0,32% στην πρώτη Μπούντεσταγκ. Στη συνέχεια είχε πτωτικές τάσεις και το 1961 (τελευταία φορά) έπεσε στο 0,08%. Παρέμεινε, όμως δραστήρια στο επίπεδο του κρατιδίου και στις περσινές, μάλιστα, εκλογές κέρδισε το 4,6% και τρεις έδρες (ως μειονοτικό κόμμα δεν υπόκειται στον περιορισμό του 5%) κι έτσι συμμάχησε με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους στον σχηματισμό κυβέρνησης και μια βουλευτίνα της είναι τώρα υπουργός Πολιτισμού, Δικαιοσύνης και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Σλέσβιγκ-Χολστάιν. Στη γειτονική Κάτω Σαξονία δραστηριοποιούνται Οι Φρείσιοι (De Freesen). Νότια, απ’ την άλλη, έχουμε το Βαυαρικό Κόμμα (BP), που τάσσεται υπέρ της απόσχισης της Βαυαρίας από τη Γερμανία, παραμένοντας όμως εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κόμμα εξακολουθεί να συμμετέχει συχνά στις εθνικές εκλογές (το 1949 με 4,16% είχε καταλάβει 17 έδρες στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, αλλά έκτοτε δεν ξαναεξέλεξε βουλευτή, ενώ το 2009 είχε 0,11%). Στις πρόσφατες τοπικές εκλογές συγκέντρωσε το 2,1% που είναι το καλύτερο ποσοστό της μετά το 1966, κι έχει πλέον έξι συμβούλους σε τέσσερις από τις επτά περιφέρειες της Βαυαρίας, ενώ προηγουμένως είχε μόνον έναν. Στις ίδιες εκλογές εμφανίστηκε και το πιο τοπικιστικό Κόμμα της Φρανκονίας που πήρε το 0,7% των ψήφων.
Στον αδιαμόρφωτο χώρο του Κέντρου (και λίγο πιο δω, λίγο πιο κει), μπορούμε να κατατάξουμε διάφορα μικρά κόμματα (με τα ποσοστά τους στις τελευταίες εκλογές): το Κόμμα Προστασίας των Ζώων που ιδρύθηκε το 1993 κι είναι εναντίον των πειραμάτων σε ζώα, του κυνηγιού, του εμπορίου γούνας κι υπέρ της χορτοφαγίας (0,53%)∙ το Οικολογικό Δημοκρατικό Κόμμα (ÖDP), δεξιά διάσπαση των Πράσινων από το 1982 (0,30%)∙ το φιλικό προς το προηγούμενο Κόμμα Οικογένειας που ιδρύθηκε το 1981 από παιδίατρο και ζητά δικαίωμα ψήφου και για τα ανήλικα παιδιά που θα εξασκείται από τους κηδεμόνες (0,28%)∙ η Συμμαχία 21 (0,23%) και το Κόμμα των Συνταξιούχων (0,13%), που ασχολούνται με τα ζητήματα των ηλικιωμένων∙ το Κόμμα των Πιστών στη Βίβλο Χριστιανών (PBC), που αποτελείται κυρίως από συντηρητικούς ευαγγελικούς κι είναι εναντίον των γάμων ομοφυλοφίλων και των αμβλώσεων και πολύ υπέρ του κράτους του Ισραήλ (0,09%)∙ το –περισσότερο πολιτικοθρησκευτική σέκτα παρά κόμμα– Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων Αλληλεγγύη (BüSo), γερμανικό τμήμα του κινήματος LaRouche, που παλιότερα έχει συμμετάσχει στις εκλογές αρχικά ως Ευρωπαϊκό Εργατικό Κόμμα και κατόπιν ως Πατριώτες για τη Γερμανία (0,09%)∙ οι Μωβ για Πνευματική Πολιτική, το ιώδες χρώμα έχει ιδιαίτερη σημασία για ρεύματα εσωτερισμού κι αποκρυφισμού (0,07%).
Τέλος, υπάρχουν και τα σοβαρά αστεία κόμματα όπως το Αναρχικό Πόγκο Κόμμα της Γερμανίας (APPD), όπου «πόγκο» είναι ένας πανκ ρυθμός, το οποίο διεκδικεί συντάξεις νεότητας κι όχι γήρατος και επιστροφή στα γερμανικά σύνορα του 1237. Ή Το Κ.Ο.Μ.Μ.Α. (die P.A.R.T.E.I.), το ακρωνύμιο του οποίου σημαίνει Κόμμα για την Εργασία, την Εξουσία του Νόμου, την Προστασία των Ζώων, την Προώθηση των Ελίτ και την Πρωτοβουλία για Δημοκρατία Βάσης (στα γερμανικά είναι συνηθισμένο φαινόμενο οι πολυσύνθετες λέξεις), και το οποίο είναι υπέρ της επανοικοδόμησης του Τείχους του Βερολίνου και της εισβολής στο Λιχτενστάιν για την επιβολή της δημοκρατίας. Προκειμένου να επιτύχουν, είναι διατεθειμένοι να συμμαχήσουν με οποιαδήποτε άλλο κόμμα, εκτός από τους Φιλελεύθερους, γιατί δεν συζητούν με κόμματα της «πλάκας». Πρόσφατα μέλη του κόμματος εμφανίστηκαν στην Πύλη του Βρανδεμβούργου (το τουριστικότερο σημείο του Βερολίνου) με πλακάτ “Tourists go home”. Αμφότερα τα κόμματα πετυχαίνουν ποσοστά της τάξης του 5% σε συγκεκριμένες γειτονιές, όπως το γνωστό προάστιο του Αμβούργου Σαιντ Παουλί.