Μέσα στην τόση κατήφεια των ημερών, η νίκη στην υπόθεση Ρωμανού, το γεγονός ότι είναι ζωντανός, ότι την ύστατη ώρα, έστω, ανοίξαμε χαραμάδα στην σκληρότητα και απανθρωπία, ότι μέχρι και τροπολογία που αφορά και άλλους κρατούμενους ψηφίστηκε -με την φωταγωγημένη απουσία του Άδωνη και του Πλεύρη- δεν είναι λίγο. Είναι μάθημα. Όπως λέει το παλιό σύνθημα, ο μόνος αγώνας που χάνεις είναι αυτός που δεν δίνεις, αυτό είναι το πρώτο. Δεύτερο να μην ξεχάσουμε. Γιατί η ιστορία αυτή, είναι τόσο παλιά που, το να θυμάσαι είναι όπλο άφθαρτο στα χέρια των κυνηγημένων. Γιατί η κρατική βαρβαρότητα βγαίνει καρμπόν από εποχή σε εποχή. Γιατί το τέρας, τέρατα γεννάει και στιγμή δεν πρέπει να καταντάμε αδιάφοροι, ελαφρόμυαλοι. Οπότε κλείνω τις αναφορές στην υπόθεση της απεργίας πείνας του Νίκου Ρωμανού, γυρνόντας πίσω, στο 1936 για να ενώσω τις γενιές, το νήμα των αγώνων, που μας βγάζει από τον λαβύρινθο της ματαιότητας και της απαισιοδοξίας.
Ήτανε 1936, λίγους μήνες πριν πεθάνει ο Βενιζέλος και λιγότερους πριν την δικτατορία του Μεταξά. Εργάτες κρατούμενοι στην Αίγινα ξεκινάνε απεργία πείνας. Μια επιτροπή νομικών επισκέπτεται τον υπουργό Δικαιοσύνης για να του ζητήσει να παρέμβει για να μην υπάρξουν νεκροί. Ο Ασημάκης Πανσέληνος, νεαρός δικηγόρος τότε, στο βιβλίο του «Τότε που ζούσαμε» (πρώτη έκδοση 1974, τελευταία 2014, εκδ. Μεταίχμιο) διηγείται με ανεπανάληπτο και υποδειγματικό ύφος:
«Να τους φοβάσαστε αυτούς τους καλοξουρισμένους γερόντους με άσπρο γιακά πεντακάθαρο, που σταδιοδρόμησαν ευδόκιμα στη ζωή τους και λίγο πριν τα τινάξουνε τους κάνουνε υπουργούς. Λάμπει το μούτρο τους, πλην έχουν σκουριά στην καρδιά τους, σωρεμένη από μακριά νομιμοφροσύνη. Κι η πάστρα τους κρύβει…
Τούτος, λοιπόν, (υπουργός δικαιοσύνης) αν και αναγνώρισε εξαρχής (μασημένα) το δίκιο μας, θέλησε να μας κάνει να πείσουμε τους εργάτες να λύσουν την απεργία, χωρίς να δώσει ουσιαστικά καμιά υπόσχεση μηδέ σ’ εκείνους μηδέ σ’ εμάς –και τι υπόσχεση να δώσει, εδώ που τα λέμε, για την αλλαγή του ελληνικού σωφρονιστικού καθεστώτος που, όταν δεν είναι θελημένα χτηνώδικο, κρατάει τις επιστημονικές αντιλήψεις του από τα χρόνια του Μαχμούτ του Β και πιο μπροστά;
-Το κράτος έλεγε και ξανάλεγε, δεν εκβιάζεται. Εσείς που ενεργείτε γι αυτούς και σας έχουν εμπιστοσύνη, μπορείτε να τους πείσετε να δεχτούν αμέσως τροφή.
Εμείς προσπαθούσαμε να του δώσουμε να καταλάβει πως δεν είναι εκβιασμός το να ενδώσει το ελληνικό κράτος σ’ ένα δίκαιο αίτημα των πολιτών του. Τα λόγια μας τα άκουγε στον αέρα. Κι η φόρμουλα «εκβιασμός του κράτους» είχε καρφωθεί με παρανοϊκή διεργασία στη γέρικη σκέψη του και δεν έλεγε να ξεκολλήσει. Σκέφτομαι κάποτε πως η αντίδραση σε μερικούς ανθρώπους δεν είναι ταξική τοποθέτηση παρά ψυχασθένεια φυλογονική…. Και τελευταία μας εξομολογήθηκε, πήρα ένα έγγραφο, πως το εγγλέζικο Λόυδ διαμαρτύρεται πως οι Έλληνες δικαστές εφαρμόζουν τους εργατικούς νόμους κατά «μπολσεβίκον τρόπον».
Τότε ένιωσα να φεύγει το αίμα από το κεφάλι μου – καθόμουν ίσαμε εκείνη την ώρα στην άκρια ενός καναπέ κι άφηνα να μιλούν οι μεγάλοι. Ταλαντευόμουν και σπούσε η καρδιά μου. Και η ευγένεια πάλε όταν γίνεται ηλιθιότητα τη σιχαίνεται ο άνθρωπος ότι κι αν πεις.
-Κύριε υπουργέ εσείς θεωρείτε εκβιασμό όταν μια φούχτα Έλληνες ρίχνουν στην πλάστιγγα της ζωής τους για να πετύχουν κάτι που τους οφείλει το κράτος, και δεχόσαστε τώρα, σαν υπουργός της Δικαιοσύνης, να κρίνει τους Έλληνες δικαστές μια ξένη επιχείρηση, και συζητάτε σοβαρά το διάβημά της;
Όρθιος και πελιδνός ο υπουργός της Δικαιοσύνης Γεώργιος Λογοθέτης, με αποκαλεί περιφρονητικά «νεαρέ» και μου υποδείχνει γλυκύτατα πως έχω παραβεί τους κανόνες της φιλοξενίας, πλην εκείνος τους σέβεται, πράγμα που σήμαινε πως έπρεπε να αδειάσουμε τη γωνιά για να μη…» (σελ. 307 – 309).
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00- 12:00.