Πριν από μερικά χρόνια, σε ένα συνέδριο στη Σορβόνη, ο Τζορτζ Στάινερ είπε ότι οι άνθρωποι «είμαστε φιλοξενούμενοι της ζωής» και πως χρέος μας είναι «να μάθουμε να είμαστε φιλοξενούμενοι των άλλων και να αφήνουμε το σπίτι όπου μας φιλοξένησαν λίγο πιο πλούσιο, λίγο πιο ανθρώπινο, λίγο πιο δίκαιο, λίγο πιο όμορφο απ’ ό,τι το βρήκαμε».
Εάν ο καθένας μας, με τη βοήθεια της παιδείας και της κοινωνίας των πολιτών, δεν αντιληφθεί αυτήν την αλήθεια, τότε είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα αφήσουμε πίσω μας τη ζωή πιο βάρβαρη, πιο άσχημη, πιο άδικη και πιο φτωχή.
Ο μεγάλος συγγραφέας και κριτικός κάνει αυτές τις αναφορές στο βιβλίο του «Η βαρβαρότητα της άγνοιας» (Scripta), το οποίο είναι αποκαλυπτικό εάν διαβαστεί συνδυαστικά με το άλλο του έργο, «Δέκα (πιθανοί) λόγοι για τη μελαγχολία της σκέψης».
Σ’ αυτό το τελευταίο λέει ότι η ανθρώπινη ύπαρξη και η ζωή της διάνοιας γεννούν τόσο αυτή τη μελαγχολία, όσο, όμως, «και μια ζωτική ικανότητα να την ξεπερνούμε». Μιλά για τα Μακ Ντόναλντς και τα Κεντάκι Φράιντ Τσίκεν του ανθρώπινου πνεύματος, δηλαδή τους παραγωγούς της πνευματικής σκουπιδοφαγίας σε γρήγορο χρόνο, και κάνει την αντίστιξη με την καλλιέργεια, η οποία είναι απαιτητική και ζητά σκληρή δουλειά.
Η τάση που καλλιεργεί η μαζική κοινωνία στους ανθρώπους για το εύκολο, το εύπεπτο και το οικείο τούς προσφέρει έναν σύντομο δρόμο προς μια κίβδηλη και απατηλή γνώση και μια ψευδαίσθηση αυτοπεποίθησης, η οποία δεν εδράζεται σε κανένα πραγματικό στοιχείο. Πολύξεροι, θρασείς και προπετείς κινούνται στην επικράτεια του τετριμμένου και του συμβατικού και λειτουργούν σαν καλοί αγωγοί στην προπαγάνδα, την παραπληροφόρηση και το ψέμα.
Το σχολείο, τα συστημικά ΜΜΕ, η Εκκλησία και οι οργανικοί διανοούμενοι ξέρουν τον τρόπο να μετατρέπουν τις σκέψεις μας σε εχθρούς μας, εξ ου και η ανάγκη αντίστασης σε όλους αυτούς τους θεσμούς, προκειμένου να διατηρήσουμε το ελάχιστο της ανεξαρτησίας του πνεύματός μας. Φυσικά η άγνοια μπορεί πάντα να διορθωθεί, όμως τι γίνεται εάν θεωρούμε την άγνοια γνώση;
Ο σημερινός πληροφοριακός κορεσμός επιτείνει τη σύγχυση και την ημιμάθεια και φέρνει στην επιφάνεια ένα σημαντικότερο πρόβλημα: αυτό της μείωσης της ικανότητάς μας να είμαστε κοινωνικά και πολιτικά όντα.
Την ίδια ώρα, η δομή του πολιτικού συστήματος και οι διεθνείς συσχετισμοί δύναμης ουσιαστικά αποτρέπουν τους πολίτες από το να παίξουν ενεργό ρόλο στις εξελίξεις, από τις οποίες αποστασιοποιούνται, περιοριζόμενοι στον ρόλο του σχολιαστή.
Μέχρι σήμερα η Αριστερά σε όλες τις εκφάνσεις της όχι μόνο δεν έχει μπορέσει να αμφισβητήσει αποτελεσματικά αυτό το μοντέλο γνώσης και σκέψης, αλλά ούτε καν το έχει στις προτεραιότητές της.
Επειδή όμως Αριστερά (πρέπει να) σημαίνει κριτική, αμφισβήτηση, επεξεργασία και πρόταση, όταν αυτό δεν συμβαίνει, έχουμε διπλό πρόβλημα: από τη μία ένα συντηρητικό και επιθετικό κατεστημένο και από την άλλη μια άοπλη –ή αν θέλετε, αφοπλισμένη– Αριστερά. Αρα;
Χρειάζεται να ανακαλύψουμε εκ νέου αυτή τη «ζωτική ικανότητα να ξεπερνούμε τη μελαγχολία», ανανοηματοδοτώντας τα εννοιολογικά και πολιτικά εργαλεία μας και, κυρίως, μην ξεχνώντας με ποια πλευρά είμαστε στη μάχη. Αλλιώς, η χρήση των εννοιών και των μεθόδων του αντιπάλου σηματοδοτεί τον εκφυλισμό και την παρακμή.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Φωτογραφία: EUROKINISSI/ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ