Οι Αμπελόκηποι από την Ξηροκρίνη απέχουν μία ανάσα δρόμο, την οδό Λεωφόρο Καλλιθέας. Κάθε φορά που περνάς από την μία πλευρά του δρόμου στην άλλη βρίσκεσαι σε άλλη περιοχή και σε άλλον Δήμο. Μπορεί τα ονόματα να αλλάζουν η κατάσταση όμως στους Αμπελόκηπους παραμένει το ίδιο καταθλιπτική με αυτήν της Ξηροκρήνης. Άνθρωποι που ζουν σε παγωμένα σπίτια, που σιτίζονται από το συσσίτιο της εκκλησίας Αγ. Πάντων, που αν τους μιλήσεις όμως σου χαμογελούν και σε καλούν στο σπίτι τους για καφέ και ας τον έχουν και αυτόν δανεικό. Οι ιστορίες τους μοιάζουν να έρχονται από άλλη εποχή και όμως αυτή είναι η καθημερινότητα τους στην «φιλόξενη» Θεσσαλονίκη.
Οι άνθρωποι στο συσσίτιο της Αγ. Πάντων
Την Άννα Πιλογιάν την συναντήσαμε ένα πρωί στο συσσίτιο της Αγ. Πάντων εκεί που συγκεντρώνονται καθημερινά δεκάδες άνθρωποι για να πάρουν ένα πιάτο φαγητό. Η Άννα είναι άνεργη μητέρα 27 χρονών. Ήρθε 19 χρονών στην Ελλάδα από την Αρμενία και έχει έναν γιο 4 χρονών, τον Στέφανο. Παρά το γεγονός ότι ο πατέρας της ήταν ελληνικής καταγωγής και για αυτό το λόγο είχε για ένα διάστημα άδεια παραμονής, τώρα πλέον έχει χάσει κάθε δικαίωμα καθώς πρέπει συνεχώς να ανανεώνει τη ροζ κάρτα με ό,τι γραφειοκρατικά προβλήματα σημαίνει αυτό καθώς και το διαρκές αίσθημα ανασφάλειας που συνοδεύει μια κατάσταση στην γκρίζα ζώνη μεταξύ νόμιμου και παράνομου την οποία βιώνουν χιλιάδες μετανάστες.
«Αν δεν είσαι νόμιμος δεν μπορείς να βρεις δουλειά πουθενά» ήταν η πρώτη της κουβέντα. «Χρωστάω ενοίκια 5 μηνών και στην ΔΕΗ 260 ευρώ. Εδώ και λίγες μέρες ο ιδιοκτήτης απειλεί ότι θα κόψει το ρεύμα για να με αναγκάσει να φύγω» λέει η Άννα δείχνοντας μου ένα Χριστουγεννιάτικο δένδρο χωρίς μπαλάκια, χωρίς στολίδια. «Θέλω να βρω λεφτά να αγοράσω μπάλες για να το στολίσω να το βλέπει ο Στέφανος» συμπληρώνει.
Ο Στέφανος αν και μωρό ακόμη ζει ως ενήλικας, γνωρίζει όλα τα προβλήματα που τον αφορούν. «Αν δεν έχεις χαρτιά όλα είναι δύσκολα ειδικά όταν έχεις να μεγαλώσεις και ένα παιδί. Δεν μπορώ να πάω στο νοσοκομείο γιατί ούτε πρόνοια δεν μπορώ να βγάλω. Δεν μιλάμε για πολυτέλειες. Εννοείται ότι το να βγω μία βόλτα να βρω έναν φίλο να πω μία κουβέντα είναι άπιαστο όνειρο» λέει ακόμη η Άννα τονίζοντας ότι καμία υπηρεσία του Δήμου δεν έχει προσφερθεί να την βοηθήσει στην κατάσταση που ζει.
Ο θάνατος της 13χρονης Σάρας από αναθυμιάσεις μαγκαλιού πριν δύο εβδομάδες πέρα από την θλίψη που προκάλεσε έφερε τον τρόμο σε όλη τη γειτονιά. Δεν είναι λίγες άλλωστε οι οικογένειες που ζουν με παρόμοιο τρόπο. Λίγο παρακάτω από το σπίτι της Άννας ζει η Μαρίνα Καραμπετιάν 47 χρονών, επίσης Αρμένισσα από την Γεωργία. Στο σπίτι το ρεύμα είναι κομμένο εδώ και δύο μήνες. Η οφειλή προς την ΔΕΗ είναι 600 ευρώ τα οποία δεν μπορεί να αποπληρώσει γιατί και αυτή είναι άνεργη. Η Μαρίνα αν και δεν αντιμετωπίζει προβλήματα με τα «χαρτιά» της έχει άλλα ακόμη σοβαρότερα. Ζει χωρίς θέρμανση, με κεράκια σε πλαστικά κυπελάκια γιαουρτιού γεμάτα με ρύζι, με μια πετρογκαζ για το μαγείρεμα των λιγοστών φαγητών που της δίνει η Άννα που τα παίρνει από το συσσίτιο.
«Περιμένουμε εδώ και μέρες την αναπηρική σύνταξη του άνδρα μου μήπως καταφέρουμε να πληρώσουμε κάτι από τα έξοδά μας».
Η μεγαλύτερη επιθυμία μου ένα ζεστό μπάνιο
Η Μαρίνα έχει μία κόρη 22 χρονών που ζει και σπουδάζει στην Τυφλίδα. «Θα ήθελα να μπορώ να την βοηθήσω αλλά είμαι σε απελπιστική κατάσταση. Αν δεν ζήσεις τι θα πει να έχεις κομμένο το ρεύμα δεν μπορείς να το καταλάβεις. Το πρωί δεν μπορείς να ξυπνήσεις από την παγωνιά, είσαι τυλιγμένος για ώρες στις κουβέρτες, ψυγείο δεν έχουμε, για ψυγείο χρησιμοποιούμε το μπαλκόνι, έχει αρκετό κρύο. Η μεγαλύτερη επιθυμία μου είναι να κάνω ένα ζεστό μπάνιο» λέει ενώ παράλληλα προσθέτει ότι πολλές ώρες τις ημέρας τις περνάει στο σπίτι της Άννας που έχει ακόμη ρεύμα.
Η Μαρίνα όπως και ο άνδρας της ζουν με δανεικά από φίλους γείτονες, έλληνες και μετανάστες ενώ όταν την ρωτήσαμε για το αν έχει προσφερθεί κάποιου τύπου βοήθεια από τον Δήμο Θεσσαλονίκης η ίδια λέει με νόημα «για μένα ο Δήμος είναι η Άννα».
Κατά την διάρκεια της κουβέντας η Μαρίνα ανατρέχει συνεχώς στην ζωή της στην Τυφλίδα. «Η καταστροφή που ζήσαμε εκεί το `94 όταν μέσα σε μια μέρα χάθηκαν τα πάντα μοιάζει με αυτό που ζούμε εδώ τώρα. Τότε για μεγάλα διαστήματα δεν είχαμε ρεύμα και όταν αυτό ερχόταν τα παιδάκια φώναζαν «μπράβο ήρθε το ρεύμα» και χειροκροτούσαν. Έτσι μεγάλωσαν τα παιδιά με αυτές τις τρεις λέξεις. Τότε κοιμόμασταν στο πάτωμα και τώρα πάλι κρεβάτι δεν έχω»
Η γειτονιά της Μαρίνας δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση από αυτή που ζούσε η Σάρα. Τα περισσότερα μαγαζιά κλειστά, περίπτερο ούτε για δείγμα, άδειοι δρόμοι και άνθρωποι σκυθρωποί. Μόνο σε κάτι μικρά καφενεία, ηλικιωμένοι βρίσκουν έναν χώρο να θερμανθούν και να πουν μια κουβέντα.
«Καμιά φορά βλέπω στην τηλεόραση της Άννας τα σίριαλ που παίζουνε κάτι σαπουνόπερες, με πλούσιους με ακριβά αμάξια. Που τα είδαν αυτά αναρωτιέμαι. Γιατί δεν δείχνουν την φτώχεια; Γιατί δεν δείχνουν την πραγματικότητα;» συνεχίζει για να καταλήξει «πρέπει να ξαναδιαβάσουμε Τσέχοφ και Ντοστογιέφσκι, είναι πιο κοντά σε αυτό που ζούμε».
Έξω από την ΔΕΗ της Αισώπου
Την περασμένη εβδομάδα η Επιτροπή Δράσης Δυτικών Συνοικιών και η Λαϊκή Επιτροπή Αμπελοκήπων πραγματοποίησαν παρέμβαση διαμαρτυρίας έξω από το υποκατάστημα της ΔΕΗ στην Αισώπου ζητώντας την επανασύνδεση του ρεύματος σε όλες τις οικογένειες που ζουν χωρίς ρεύμα. Οι φωνές των κατοίκων των Αμπελοκήπων έφτασαν και στα ανώτερα κλιμάκια του υποκαταστήματος οι οποίοι, όπως συνηθίζουν να κάνουν, πέταξαν το μπαλάκι στους Δήμους, αρνούμενοι ακόμη και να κάνουν έναν διακανονισμό υποφερτό για τους άνεργους. Όπως είπε στους κατοίκους η υπεύθυνη του Διεύθυνσης Εμπορίας της ΔΕΗ ο διακανονισμός προβλέπει ότι για να γίνει επανασύνδεση πρέπει να αποπληρωθεί το 20% του χρέους και στη συνέχεια να γίνει κάποιου τύπου διακανονισμός. Στη διαμαρτυρία αυτή συμμετείχε και ένας άνδρας 68 χρονών ο Λάζαρος Σαββίδης που ζει μόνος του χωρίς ρεύμα εδώ και ένα χρόνο στους Αμπελόκηπους και σιτίζεται καθημερινά από το συσσίτιο της Αγ. Πάντων.
Όπως μας είπε «ζω στο σκοτάδι, άνεργος και καρδιοπαθής». Παλιότερα μάζευε παλιοσίδερα για ανακύκλωση προκειμένου να πληρώνει το ρεύμα τώρα δεν μπορεί να κάνει ούτε και αυτό. Χρωστάει στην ΔΕΗ 900 ευρώ. Κάποτε είχε και μία μικρή σύνταξη του ΟΓΑ για τα τρέχοντα έξοδα τώρα δεν έχει ούτε και αυτή καθώς εδώ και καιρό έχει κοπεί και περιμένει να κριθεί από την αρμόδια επιτροπή. Όπως μας πληροφόρησε πριν κάτι μήνες είχε κάνει μόνος του επανασύνδεση αλλά η ΔΕΗ τον απείλησε με πρόστιμο.
Η συνέλευση γειτονιάς αφού χτύπησε διάφορες πόρτες μεταξύ αυτών και του Δήμου Αμπελοκήπων χωρίς να βρίσκει καμία λύση για το πρόβλημα του κ. Σαββίδη, πήγε με αλληλέγγυους ηλεκτρολόγους και επανασυνέδεσε το ρεύμα.
Ο κ. Λάζαρος μετά από ένα χρόνο στο κρύο και στο σκοτάδι θα κάνει Χριστούγεννα με ρεύμα. Οι υπόλοιποι; Ποιους τελικά αφορά το κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο της ΔΕΗ που τόσο πολύ προβλήθηκε από την κυβέρνηση ως δείγμα του «θεάρεστου» έργου της να αφήσει χιλιάδες οικογένειες χωρίς ρεύμα να παγώνουν;. Είναι αυτό το τέλος ή έχει και συνέχεια αυτό το χριστουγεννιάτικο success story;
Ενεργειακή φτώχεια και η διαχείριση της ζωής στα χρόνια της κρίσης
Όπως αναλύθηκε στο προηγούμενο άρθρο, η κατάσταση που δημιουργείται στα χρόνια της κρίσης έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την επισφάλεια (precarity). Κάθε τομέας της καθημερινής ζωής ολοένα και μεγαλύτερου τμήματος της κοινωνίας επηρεάζεται δραματικά. Με τον πληθυσμό της χώρας που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο φτώχειας η/και κοινωνικής ανισότητας να αγγίζει το 2012 το ποσοστό του 34,6% (από το 31,0% το 2011, στοιχεία από Eurostat), η επισφάλεια στην κατοικία εκφράζεται μέσα από διάφορα χαρακτηριστικά. Γιατί όταν αναφερόμαστε στην κρίση κατοικίας, δεν μιλάμε μόνο για την εξασφάλιση ενός ‘κεραμιδιού πάνω από το κεφάλι μας’ αλλά για την εξασφάλιση μιας αξιοπρεπούς και ασφαλής κατοικίας. Και αυτό δεν είναι δυνατόν χωρίς την ύπαρξη ρεύματος, θέρμανσης, νερού, κλπ.
Έτσι, το 2012 τα νοικοκυριά της χώρας που δεν μπορούσαν να καλύψουν τα έξοδα διαβίωσής τους που σχετίζονται με την κατοικία (housing cost overburden rate) έφτασαν το 33,1% (από 24,2% το 2011, στοιχεία από Eurostat) ξεπερνώντας σε αριθμό ακόμη και εκείνα άλλων χωρών του ευρωπαϊκού νότου που έχουν χτυπηθεί από την κρίση (π.χ. 14,3% στην Ισπανία, 7,9% στην Ιταλία, ο.π.). Έτσι, οι χειμώνες της κρίσης αποκαλύπτουν άλλη μια πτυχή της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης. Ο σεβασμός και η αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής βρίσκονται άλλη μια φορά στο στόχαστρο.
Σε αυτό το κείμενο, θα ασχοληθούμε με τον τομέα της ενεργειακής φτώχειας. Λέγοντας ενεργειακή φτώχεια εννοούμε την κατάσταση κατά την οποία το κόστος των ενεργειακών αναγκών (θέρμανση, φωτισμός, μετακίνηση, κλπ) ξεπερνάει το 10% του εισοδήματός. Για παράδειγμα, το κόστος ηλεκτροδότησης για τα νοικοκυριά πολλαπλασιάστηκε με την αλλεπάλληλη αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ τον Ιανουάριο, Μάϊο και Ιούλιο του 20131. Από την άλλη, η είσπραξη του Έκτακτου Ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε.)2 που έγινε γνωστό και ως «χαράτσι», καθόλου ευκολότερη δεν έκανε την εξόφληση των λογαριασμών της ΔΕΗ. Έτσι, επιλέγουμε να ψηλαφίσουμε την κατάσταση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με το ρεύμα και την θέρμανση, στοχεύοντας να αναλύσουμε την βάση άσκησης της εξουσίας κατά την διάρκεια της κρίσης και να αναδείξουμε τους πυρήνες αντίστασης.
‘Ολημερίς το κόβανε το βράδυ συνδεόταν’
Όσον αφορά το ζήτημα του ρεύματος, το χαράτσι και η συνεχόμενη φτωχοποίηση του πληθυσμού οδήγησαν πολλά νοικοκυριά σε αδυναμία πληρωμής των λογαριασμών. Τα συνεργεία των εργολάβων κόβουν το ρεύμα στις οικογένειες που δεν έχουν να πληρώσουν κυρίως τα βράδια.
Γύρω στις 300 φτάνουν οι εντολές διακοπής της ηλεκτροδότησης στον νομό Θεσσαλονίκης. Από αυτές, το 60% αφορά κατοικίες και το 40% αφορά καταστήματα, επιχειρήσεις και επαγγελματικούς χώρους. 35-40% από αυτούς θα υποβάλλουν αιτήσεις για ρύθμιση ή επανασύνδεση. Οι υπόλοιποι θα στραφούν στην σύνδεση μέσω των δικτύων που έχουν δημιουργηθεί σε γειτονιές της πόλης.
Σύμφωνα με μέλος της Ανοιχτής Συνέλευσης Αγώνα Κατοίκων Τούμπας σε δημοσίευμα του τύπου, η ΔΕΗ έχει την δυνατότητα να δει αν κάποιος καταναλωτής που δεν πληρώνει έχει κάνει διακανονισμό ή έχει ενταθεί σε κοινωνικό τιμολόγιο. Παρόλα αυτά, το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται.
Χειμώνας χωρίς θέρμανση: όταν η καθημερινότητα ισσοροπεί σε τεντωμένο σχοινί
Παράλληλα, όλο και περισσότερα νοικοκυριά μη έχοντας να πληρώσουν για θέρμανση με φυσικό αέριο ή πετρέλαιο, στρέφονται σε εξατομικευμένες λύσεις. Έτσι, άλλες μορφές θέρμανσης, όπως καυστήρας με πέλετ, ξυλόσομπες, air-condition κλπ που πολλές φορές αποδεικνύονται επικίνδυνες και θανατηφόρες χρησιμοποιούνται.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η μικρή Σάρα πέθανε λόγω αναθυμιάσεων από το μαγκάλι που η μητέρα της και αυτή χρησιμοποιούσαν για να ζεσταθούν στην Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκης. Έναν χρόνο πριν, δυο φοιτητές στην Λάρισα πέθαναν εξαιτίας του ίδιου λόγου. Από την άλλη, η αιθαλομίχλη στην ατμόσφαιρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης τον περασμένο χειμώνα έγινε από όλους αντιληπτή μην επιτρέποντας σε κανέναν πλέον να έχει αυταπάτες όσον αφορά τις τραγικές συνέπειες της κρίσης και των μέτρων λιτότητας. Οι ιδιωτικοποιήσεις της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) και του Διαχειριστή Ελληνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) που προγραμματίζονται μόνο βαθύτερη θα κάνουν την ενεργειακή φτώχεια.
Πλέον, η συζήτηση βαθαίνει και κρίσιμα ζητήματα όπως η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια έρχονται στην επιφάνεια. Κι εδώ, έρχεται να προστεθεί το τεράστιο ζήτημα της αξιοπρέπειας και της ζωής χιλιάδων μεταναστριών/ων που ενώ είναι κατά τα αλλά πλήρως ενταγμένοι στην κοινωνία, η αδυναμία τους να εξασφαλίσουν τα επίσημα χαρτιά για την διαμονή τους στην χώρα, τους καθιστά ανήμπορους να ζητήσουν την οποιαδήποτε επίσημη βοήθεια και στήριξη λόγω του φόβου της απέλασης.
Η διαχείριση της ζωής στα χρόνια της κρίσης
Όπως φάνηκε από το προηγούμενο άρθρο του αφιερώματος, η κρίση είναι μια κατάσταση εξαίρεσης. Ωστόσο, η εξαίρεση αυτή δεν είναι κάτι το αντί-κανονικό ή το σεκταριστικό. Αντιθέτως, αποτελεί την ‘μηχανή εμπέδωσης μιας κρίσιμης κανονικότητας‘3. Σημαντικά ερωτήματα εγείρονται σε αυτό το σημείο. ‘Πως [για παράδειγμα] υπό το κράτος εξαίρεσης, το ερώτημα για την αξιοβίωτη ζωή τίθεται στην καρδιά του πολιτικού;’ 4
Η εποχή που ζούμε είναι μια εποχή αναδιάταξης και αναπροσαρμογής του τρόπου άσκησης εξουσίας. Η νεοφιλελεύθερη κρίση που σήμερα βιώνει η Ελλάδα παρουσιάζει πολλαπλά και αλληλοσυμπληρούμενα χαρακτηριστικά. Ένα κεντρικό στοιχείο αποτελεί η αναδιάρθρωση της εξουσίας. Στην κρίση, η βιοπολιτική γίνεται κεντρικό στοιχείο συμπληρώνοντας και αναπροσαρμόζοντας την κυριαρχία όπως εκφραζόταν έως σήμερα.
Ακολουθώντας αυτή την σκέψη, αν το προνόμιο της ‘καταστροφικής απόλυτης κυριαρχίας’ είναι να παίρνει την ζωή και να αφήνει να ζουν, η ‘παραγωγική βιοεξουσία’ επιβάλλει την ζωή και αφήνει να πεθάνουν. Σύμφωνα με τον Φουκώ, το θεμελιώδες διακύβευμα της βιοπολιτικής είναι η διατήρηση στη ζωή, ο έλεγχος και η κανονικοποιηση του ζωντανού σώματος.5
Αυτά τα στοιχεία που η βιοπολιτική αφήνει να πεθάνουν είναι οι δυσλειτουργίες, τα ηττημένα και επισφαλή σώματα. Και σε αυτό το σημείο δεν γίνονται διακρίσεις και περιορισμοί από την μεριά της εξουσίας. Τα σώματα αυτά μπορεί να αφορούν ελληνίδες ή αλλοδαπές εργάτριες του έρωτα (2012), μετανάστες που βασανίζονται και πυροβολούνται (Αμυγδαλέζα, Μανωλάδα), άστεγους που στερούνται κάθε δικαίωμα στην ζωή, ανθρώπους που πεθαίνουν λόγω των μέσων θέρμανσης που αναγκεπιλέγουν.
Μέσα από αυτή την διαδικασία η ζωή γίνεται πιο ασφαλής και καθαρή, αυτή που ‘αξίζει να την ζει κάνεις’. Για τους αλλους απομένει η φυσική θανάτωση, ο κοινωνικός θάνατος, ο αποκλεισμός και η εγκατάλειψη. Ο έλεγχος του σώματος γίνεται πλέον βασικό στοιχείο της καπιταλιστικής αναπαραγωγής. στην κατάσταση εξαίρεσης. Εξάλλου, η βιοπολιτική της νεωτερικής δημοκρατίας, όπως σημειώνει ο Αγκαμπεν, συνδέεται με τον ολοκληρωτισμό6.
Δίκτυα αλληλεγγύης και αντίστασης
Μέσα σε αυτό το ρευστό και αβέβαιο πλαίσιο, νέοι πυρήνες κινητοποίησης αναδύονται. Οι πολίτες οργανώνονται και αγωνίζονται συλλογικά για μια αξιοπρεπή ζωή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την Θεσσαλονίκη είναι το δίκτυο αλληλεγγύης Energy Thess, το οποίο δημιουργήθηκε το 2011 από διάφορες συλλογικότητες της πόλης. Η αναδιάρθρωση του ενεργειακού τομέα (ΔΕΗ), οι ενεργειακές ανατιμήσεις (ρεύμα, βενζίνη, φυσικό αέριο, πετρέλαιο) και άλλα σχετικά ζητήματα απασχόλησαν την συλλογικότητα από τότε έως σήμερα. Έκτοτε, η προσπάθεια αυτή επεκτάθηκε και αντίστοιχες δράσεις δημιουργήθηκαν στις γειτονιές της Άνω Πόλης και της Τούμπας.
Αυτές οι συλλογικότητες επεμβαίνουν άμεσα και καθημερινά σε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος, θέρμανσης, κλπ.. και προτείνουν την διαρκή επαγρύπνηση και αλληλεγγύη σε επίπεδο γειτονιάς. Σε περίπτωση διακοπής θέρμανσης (φυσικού αερίου, πετρελαίου, κλπ) η συλλογική οργάνωση και διεκδίκηση είναι το ζητούμενο. Σε περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης, μπορείς να βρεις ανθρώπους που θα σταθούν και θα αγωνιστούν δίπλα σου και θα επανασυνδέσουν το ρεύμα στο 6976906286.
Όσο τα δημόσια ζητήματα γίνονται ιδιωτικά και το αντίστροφο και οι κοινωνικές και χωρικές δυναμικές αλλάζουν διαρκώς, τόσο αυτό που έρχεται ως βασικό στοιχείο της καθημερινής ζωής είναι η αλληλεγγύη και η συλλογική αντίσταση. Με άλλα λόγια, το ζητούμενο είναι οι ατομικές εμπειρίες των υποκειμένων που βιώνουν τις συνέπειες της κρίσης να τροφοδοτήσουν τη δημιουργία και ενδυνάμωση ενός συλλογικού υποκειμένου, που έμπρακτα, στο εδώ και στο τώρα, θα διεκδικήσει ζωή και όχι επιβίωση.
1 Μπαλαμπανίδης, Δ., Πατατούκα Ε., Σιατίτσα Δ. 2013. Το δικαίωμα στην κατοικία την περίοδο της κρίσης στην Ελλάδα. Γεωγραφίες. Ν. 22. σσ 30-51.
2 Ν. 4021/2011. Το χαράτσι εισπράχθηκε και για το 2012 και2013 μετονομαζόμενο σε Ειδικό Τέλος Ακινήτων, ενώ έχει δρομολογηθεί και η είσπαξή του για το 2014 (Το Βήμα, 3.07.2013).
3 Αθανασίου Α. 2012 Η κρίση ως «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» Κριτικές και αντιστάσεις, Αθήνα, Σαββάλας
4 Ο.π.
5 Μισέλ Φουκώ, Ιστορία της Σεξουαλικότητας 1: Η Δίψα της Γνώσης (1978) μτφρ Γκλόρυ Ροζάκη, επιμ. Γιάννης Κρητικός, Αθήνα, Ράππα, 1982
6 Όπως αναφέρεται στην Αθανασίου Α. (2012), ο.π.
Διαβάστε περισσότερα στο αφιέρωμα που θα ανανεώνεται κάθε Σάββατο και Κυριακή.
Τα στοιχεία του αφιερώματος βασίζονται στις μεταπτυχιακές διατριβές και στην έρευνα που έγινε το καλοκαίρι του 2013 απο τις αρχιτεκτόνισσες Μαρία Καραγιάννη και Ματίνα Καψάλη ενω η επιπλέον επιτόπια έρευνα, το ρεπορτάζ και η επιμέλεια είναι των δημοσιογράφων του alterthess Σταυρούλας Πουλημένης και Κατερίνας Μπακιρτζή.
Διαβάστε επίσης: