in

Ικτίνου και Ιδιώτευσης γωνία. Του Kωνσταντίνου Γιαννέλου

Ικτίνου και Ιδιώτευσης γωνία. Του Kωνσταντίνου Γιαννέλου

Εκ του κλέους, που σημαίνει δόξα, προκύπτει η φράση «κλεινόν άστυ» που έχει επικρατήσει να χρησιμοποιείται αναφερόμενη στην Αθήνα, κυρίως όταν οι κάτοικοί της εκδράμουν σε παραλίες και νησιά εν μέσω θέρους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως η λέξη «κλεινόν» μοιάζει σαν μια καθαρευουσιάνικη εκδοχή της λέξης «κλειστό» και προκύπτει εύλογα η υποψία πως έχει επικρατήσει μια καθολική σύγχυση όσον αφορά στη σημασία της. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι, πράγματι, η Αθήνα, αλλά και κάθε άλλη μεγάλη πόλη, προσομοιάζει προς κάτι κλειστό, κάτι μέσα στο οποίο ζουν παγιδευμένοι οι άνθρωποι. Οι οποίοι δύνανται κατά διαστήματα να δραπετεύουν και, κατόπιν, οικειοθελώς να επιστρέφουν. Τα όρια της σύγχρονης πόλης καθορίζονται πρωτίστως από τον περιφερειακό της δρόμο, ο οποίος την περικυκλώνει, και κάποιο άλλο φυσικό σύνορο, όπως η θάλασσα.

Σε ένα έντονα αστικοποιημένο περιβάλλον στο οποίο, παρόλο που οι πολυκατοικίες ακολουθούν το νόμο περί ιδεατού στερεού επιτρέποντας ένα κάποιο βλέμμα στον ουρανό, δεν παύει να επικρατεί το αίσθημα του εγκλωβισμού. Με αποτέλεσμα κάθε βόλτα στην πόλη να λειτουργεί εν είδει προαυλισμού σε κάποια φυλακή. Είναι αναπόφευκτο, λοιπόν, οι ανοιχτοί χώροι να αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη αξία για τους ανθρώπους που ζουν στην πόλη και η συντεταγμένη πολιτεία οφείλει όχι μόνο να τους προστατεύσει θεσμικά και νομικά αλλά και να επιδιώξει να τους αυξήσει, προσφέροντας καλύτερη αναλογία τετραγωνικών μέτρων πρασίνου σε κάθε κάτοικό της, κάτι καλύτερο από τα 2,2 τ.μ..

Αυτό, δεν αφορά μόνο στην απόδοση στο σύνολο της κοινωνίας των χώρων των πρώην στρατοπέδων ούτε μόνο στην προστασία του δημόσιου χαρακτήρα του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης και της Καλαμαριάς. Χρήζει προστασίας κάθε πλατεία, κάθε πάρκο και παρκάκι, κάθε πεζόδρομος μέσα στην πόλη. Προστασία από την αυθαίρετη καταπάτηση από τα διαρκώς εξαπλούμενα τραπεζοκαθίσματα, προστασία από την παράνομη στάθμευση, προστασία από την γκετοποίηση που απορρέει από την εγκατάλειψη.

Η εγκατάλειψη συνοδεύεται με τη φθορά και την απαξίωση. Η απαξίωση καταλογίζει ανικανότητα στους δημόσιους λειτουργούς και προσκαλεί τους ιδιώτες να αναλάβουν. Όμως, στην καπιταλιστική κοινωνία όπου ζούμε, κύριος σκοπός του ιδιώτη είναι το κέρδος. Για να αποκομίσει κέρδος από τη χρήση του χώρου, θα τον περιφράξει, θα βάλει εισιτήριο. Έτσι, όχι μόνο θα χάσουν το δικαίωμα στην ελεύθερη πρόσβαση σε δημόσιους ανοιχτούς χώρους οι μη έχοντες αλλά δημιουργηθούν επιπλέον μικρές φυλακές μέσα στην μεγάλη πόλη-φυλακή.

Στην εποχή της οικονομικής κρίσης, όπου τα ποσοστά ανεργίας εκτινάσσονται και ο ψυχολογικός φόρτος τσακίζει τις ανθρώπινες αντοχές, το δικαίωμα στην πόλη, η διεκδίκηση του ελεύθερου χώρου είναι μια πράξη αντίστασης στην αστικοποίηση και την καπιταλιστική καταπίεση. Η ελεύθερη χρήση και ο σεβασμός του ανοιχτού δημόσιου χώρου είναι η απάντηση στην απαίτηση για ιδιωτικοποίηση του. Αν οι άνθρωποι αποτυγχάνουν να τον αξιοποιήσουν προς όφελος όλων, μη σεβόμενοι τα όρια που θέτει το κοινωνικό συμβόλαιο βάσει του οποίου επιδιώκεται μια όσο το δυνατόν πιο ομαλή συνύπαρξη ετερόκλητων όντων και προσωπικοτήτων, ίσως είναι μια αφορμή να αναλογιστούμε τις αδυναμίες του συμβολαίου αυτού, την αυταρχική και περιοριστική φύση του. Η τελευταία επιβεβαιώνεται από την πρόσφατη επέμβαση των ΜΑΤ στη διασταύρωση των πεζοδρόμων Ικτίνου και Ζεύξιδος με το πρόσχημα της διαδικασίας εξακρίβωσης στοιχείων καθώς και την προπαγανδιστική διασπορά ανεπιβεβαίωτων πληροφοριών περί πρόσφατου θανάσιμου τραυματισμού στην περιοχή – μεθόδευση που καταπατά κάθε έννοια δημοσιογραφικής κάλυψης των γεγονότων και υπηρετεί την πόλωση που επιχειρείται από κάποιους να δημιουργηθεί.

Είναι γεγονός ότι η κρίση σπανίως ριζοσπαστικοποιεί, συνήθως εντείνει τη συντήρηση, την ιδιώτευση και τη δυσανεξία στο διαφορετικό. Σε αυτή την τάση εσωστρέφειας, πρέπει η απάντηση να είναι «περισσότερη ζωή, περισσότερη ελευθερία». Όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ο Τάσος Χοβαρδάς στην παρουσίαση του βιβλίου «Εξεγερμένες Πόλεις» του David Harvey, “οι πόλεις, οι γειτονιές, οι πλατείες μπορούν να αποτελέσουν τους […] χώρους όπου θα κληθούμε να αναμετρηθούμε με τις ζωές μας”*.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Διαπραγμάτευση, δημοκρατικό καθήκον και κοινωνική καινοτομία. Του Α. Καρίτζη

48ωρη απεργία των εργαζομένων της Πολιτικής Αεροπορίας