Ιερό είναι κάτι που μας υπερβαίνει. Κάτι που υποδεικνύει τα όρια της ανθρώπινης κατάστασης. Γι΄ αυτό το ιερό αντιστέκεται στην έλλογη πραγμάτευση και απωθεί την κριτική αντιμετώπιση.
Το ιερό δεν εμφανίζεται συχνά, όσο κι αν αρθρώνει κρίσιμες στιγμές μας. Αλλά όταν προβάλλει, το ιερό αξιώνει οικουμενικό σεβασμό. Βαθιά μέσα μας αισθανόμαστε πως η ιεροσυλία είναι αφόρητη. Τα μεγάλα έργα της λογοτεχνίας διδάσκουν πως ακόμη και όσοι αγωνιούν απέναντί του και αποζητούν τρόπους να το υπερβούν έλκονται από το ιερό με μια μορφή έρωτα. Για να πεισθούμε αρκεί να διαβάσουμε Ντοστογιέφσκι.
Το αίσθημα του ιερού είναι καθολικό. Γιατί είναι άμεσα συναρτημένο με τη μοίρα της τελευτής: ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που έχει επίγνωση του αναπόδραστου θανάτου του. Όλοι οι πολιτισμοί δομούνται γύρω από αυτό το αναπόδραστο. Η οργή του Αχιλλέα ουσιαστικά απευθύνεται ακριβώς εκεί. Γι΄ αυτό η Ιλιάδα συνιστά το ιδρυτικό έπος ολόκληρου του Δυτικού, λεγόμενου, Πολιτισμού.
Η διαχείριση του ιερού είναι σύμφυτη με τη συγκρότηση των κοινωνιών. Η μορφοποίησή του επαφίεται στις οργανωμένες θρησκείες που υποβάλλουν τον σεβασμό του σε ιεραρχικές κλίμακες και σε κανόνες που τελικά αποβλέπουν στην υποταγή. Τελετουργίες που επαναλαμβάνονται περιοδικά και οργανώνονται με κάθε λεπτομέρεια συντηρούν το αίσθημα του ιερού ενόσω συμβάλλουν αποφασιστικά στην εμπέδωση αυτών των κανόνων.
Καμιά πολιτική εξουσία δεν εδραιώνεται αν δεν κατορθώσει να διαχειριστεί αποτελεσματικά το ιερό. Ελέω Θεού μοναρχίες, απαραβίαστα πρόσωπα, εγκλήματα καθοσιώσεως, διαμάχες πρωτοκαθεδρίας, ποικίλες εντάσεις στις σχέσεις εκκλησίας και κράτους αναδεικνύουν τα σχετικά επίδικα ανάλογα με τις εποχές, τους πολιτισμούς και τις πολιτικές συγκυρίες.
Ανθρώπινες κατασκευές ορθώνονται και κοινόχρηστοι χώροι περιφράσσονται ως μνημεία του ιερού. Όμως μόνο λίγα ανθρώπινα έργα κατορθώνουν να κερδίσουν οικουμενικό σεβασμό. Πολλά χάνονται ή καταστρέφονται. Άλλα περιφρονούνται. Κάποιες φορές δικαίως.
Κάθε οργανωμένη θρησκεία επιδιώκει να μονοπωλήσει το ιερό. Αλλά η τρέχουσα γλώσσα άλλα διατείνεται. “Δεν έχει ιερό και όσιο” λέμε για όποιον δεν σέβεται τίποτε. Χωρίς να συγκεκριμενοποιούμε περιεχόμενο. “Σε ό,τι έχω ιερό” είναι ίσως ο βαρύτερος όρκος. Αλλά η διατύπωση υποδηλώνει ότι το ιερό μπορεί να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η γλώσσα μας σέβεται το ιερό του άλλου. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, η βεβήλωση του εβραϊκού νεκροταφείου στη Θεσσαλονίκη, η άρνηση κατασκευής ισλαμικού τεμένους στην Αθήνα προσβάλλουν βαθιά πολύ περισσότερους από τους αντίστοιχους πιστούς.
Η Αριστερά μετέχει πλήρως στο ιερό. Πρόχειρες αποδείξεις: Το δέος απέναντι στους μάρτυρές της. Η ιερουργία που συνιστά το Άξιον Εστί. Το τέμπλο που ζωγράφισε ο Κατζουράκης. Απόδειξη, ακόμη, η κατανυκτική συμμετοχή πολλών αριστερών στην περιφορά του Επιταφίου ή στη λειτουργία της Ανάστασης.
Στα καθ΄ ημάς ανάσταση και επανάσταση συνδέονται. Η επανάσταση δεν είναι περιστροφή (revolution). Είναι εκ νέου στάση, εκ νέου έγερση. Όπου στάση είναι διακοπή του χρόνου, είναι όρθωση αναστήματος – αλλά και εξέγερση. Εξέγερση είναι έγερση που απευθύνεται. Που αναλαμβάνει την ευθύνη της. Για μας επανάσταση είναι επί και ανάσταση. Ανάσταση επί τούτω.
Καλή Ανάσταση παντού. Αφού στο δικό μας Πάσχα δεν μετέχουν μόνον οι ορθόδοξοι. Ούτε μόνον οι αριστεροί.
Πηγή: Αυγή