Η σύνδεση του γυναικείου φύλου με τον επιστημονικό τομέα χαρακτηρίζεται από τη θέση της γυναίκας στην εκάστοτε κοινωνία ανά τους αιώνες και τις προκαταλήψεις που υπήρχαν προς το πρόσωπό τους. Κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες, οικογένεια-εκπαίδευση αλλά και η παραδοσιακή πεποίθηση ότι οι θετικές επιστήμες αποτελούν «αντρικό πεδίο» εξωθούσαν μεγάλα ποσοστά γυναικών στις πιο θεωρητικές σπουδές.
Γράφει η Μακρίνα Αγάογλου*
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα ποσοστά των γυναικών που φοιτούν σε θετικές-τεχνολογικές σχολές παραμένουν πολύ χαμηλότερα από αυτά των αντρών (εξαίρεση αποτελεί ο τομέας της Βιολογίας).
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι τα αποτελέσματα ερευνών του 2015 δείχνουν ότι στην Γαλλία μόνο το 37% του συνολικού ποσοστού φοιτητών θετικών σχολών είναι γυναίκες, στην Γερμανία σε 23% ενώ στην Ελβετία περιορίζονται στο 21%. Δυστυχώς τα ποσοστά αυτά μειώνονται ακόμη περισσότερο στα μεταπτυχιακά προγράμματα ειδίκευσης και στα διδακτορικά διπλώματα. Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι οι γυναίκες που έχουν φτάσει σε διδακτορικό επίπεδο τείνουν να εγκαταλείπουν την πρώιμη ακαδημαϊκή τους καριέρα.
Η έλλειψη γυναικών σε ρόλους προτύπων και ακαδημαϊκών συμβούλων, τα στερεότυπα που αφορούν τα φύλα και το μη ευνοϊκό προς την δημιουργία οικογένειας περιβάλλον αποτελούν εμπόδια για τις γυναίκες στις θετικές επιστήμες, τα οποία οι πανεπιστημιακοί οργανισμοί οφείλουν να διευθετήσουν άμεσα.
Ακόμα και αν οι γυναίκες μπορέσουν και ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια και καταφέρουν να πετύχουν μια καριέρα σε αυτό τον χώρο, οι κοινωνικές διακρίσεις με βάση το φύλο και η πατριαρχική κουλτούρα, μπορεί να τις αναγκάσουν να αισθάνονται στασιμότητα στην καριέρα τους με επακόλουθο πολλές από αυτές να εγκαταλείψουν τελικά την ακαδημαϊκή τους θέση.
Στην Ελλάδα όπως και στην Εσθονία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Λουξεμβούργο και Ουγγαρία μόλις μία από τις δέκα ακαδημαϊκές ή διοικητικές θέσεις που αφορούν αποφοίτους θετικών και τεχνολογικών σχολών καλύπτεται από κάποια γυναίκα!
Δυστυχώς είναι αμέτρητα τα παραδείγματα που μπορεί κανείς να παρατηρήσει την ανδρική ‘επικράτηση’ στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Το πιο γνωστό ίσως σε όλους παράδειγμα είναι το 5ο διεθνές συνέδριο Φυσικής που διοργανώθηκε από το Διεθνές Ινστιτούτο Solvay στις Βρυξέλλες το 1927 (εικόνα 1) όπου ανάμεσα στους 29 συμμετέχοντες υπήρχε μόνο μία γυναίκα, η Marie Curie! Το ποσοστό αυτό βελτιώθηκε ελάχιστα με το πέρασμα του χρόνου, αν το συγκρίνουμε με το 26ο συνέδριο που διοργανώθηκε από το ίδιο Ινστιτούτο (εικόνα 2) και ανάμεσα στους 62 συμμετέχοντες υπήρχαν 6 γυναίκες!
Σε ορισμένες χώρες του κόσμου τα ποσοστά των γυναικών στις θετικές επιστήμες αρχίζουν με την πάροδο του χρόνου να εξισορροπούνται με τα αντίστοιχα ποσοστά των αντρών, όμως ακόμα και σε αυτές τις χώρες είναι υπερτερούν αριθμητικά οι άντρες που βρίσκονται σε υψηλόβαθμες θέσεις σε πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό όπως προαναφέραμε είναι πολλοί, όμως αν μας ενδιαφέρει πραγματικά η προαγωγή των επιστημών, κρίνεται εξαιρετικής σημασίας η δημιουργία ίσων ευκαιριών συμμετοχής και η άρση των διακρίσεων με βάση το φύλο.
*Η Μακρίνα Αγάογλου είναι Research Associate στο Μαθηματικό Τμήμα του University of Massachusetts και στην Πολυτεχνική Σχολή του Α.Π.Θ.