Οι φυσιοδίφες υποστηρίζουν ότι τα χρυσόψαρα εγγράφουν στον εγκέφαλό τους μνήμη για πέντε μόλις λεπτά. Ύστερα, λένε, ξαναρχίζουν από την αρχή. Δεν γνωρίζουμε, βέβαια, πόσο ανακουφιστικό είναι αυτό, ιδίως για τα χαριτωμένα ψαράκια που ζουν στην έκταση μιας γυάλας που περιέχει πέντε ποτήρια νερό. Οι άνθρωποι, πάλι, μπορούν να αποθηκεύουν στη φαιά τους ουσία αναμνήσεις και εμπειρίες πολλαπλάσιες του πενταλέπτου, τουλάχιστον. Τα αλλεπάλληλα στρώματα οπτικών, ακουστικών , γευστικών και γνωστικών αντικειμένων στριμώχνονται βίαια στη συνείδηση, τα νεώτερα έχουν πάντα μια δυναμική ανωτερότητα, ένεκα της φρεσκάδας τους και, αν μπορείς να τα ελέγχεις, συμπιέζεις τόσο τα παλαιότερα που μπορείς να αλλάξεις ως και την υπόστασή τους. Είναι σαν τις τεκτονικές αλλαγές στην γη, τους σεισμούς και την ηφαιστιακή δραστηριότητα, τις βίαιες μετακινήσεις πλακών που μπορούν να μετατρέψουν το κάρβουνο σε διαμάντι. Μεταφέροντας τις αναλογίες στην κοινωνία και σε αυτό που ονομάζουμε κοινωνική μνήμη,κυρίως την συνείδηση, τότε, φαίνεται ότι η εικοσιπενταετία είναι χρόνος, ικανός πράγματι να μετατραπεί, με τις κατάλληλες επεξεργασίες πάντα το κάρβουνο, αν όχι σε διαμάντι, τουλάχιστον σε απατηλό κρύσταλλο, ένα φο μπιζού, μια μάινα που μπορεί να απαγγέλει Όμηρο χωρίς να έχει ιδέα περί τίνος πρόκειται.
Στην πόλη μας, πάνε εικοσιπέντε χρόνια που με το έτσι θέλω, ένας δήμαρχος, Σωτήρης Κούβελας στο όνομα, αποφάσισε να στήσει καταμεσίς της παραλίας Θεσαλονίκης ένα οικοδόμημα, το οποίο θα λειτουργούσε ως «αναψυκτήριο», γιατί οι πολίτες που βολτάριζαν ήθελαν να ξεδιψούν με καμιά γκαζόζα. Οι αντιρρήσεις που είχαν εκφραστεί ακόμη και από υπηρεσίες του δήμου, μαζί με αυτές φορέων και απλών πολιτών ρίχθηκαν στον Καιάδα εκείνης της περιόδου, καθώς ο δήμαρχος ήταν κάτι σαν φύλαρχος που μπορούσε ακόμη και να σε εξορίσει άμα δεν καθόσουνα ήσυχος. Το «αναψυκτήριο» σηκώθηκε εν μία νυκτί και ανήρτησε ταμπέλα που φώτιζε τα σκοτάδια με το γαλαζαπό της νέον για να διατρανώσει το μεγαλείο της στιγμής, με την σεμνοτήτα που περιέκλειε η αυτοαναγόρευσή του σε «Θεσσαλονίκη Παλλάς». Όσοι είχαν επιζήσει των συγκρούσεων, είχαν συρθεί κάτω από τα Καυδιανά δίκρανα, στον θρίαμβο του δημάρχου ως ηττημένοι, και το μόνο που δυνήθηκαν για καμμιά πενταετία ήταν να αποστρέφουν το βλέμμα όταν διάβαιναν από το σημείο. Ύστερα, πέρασαν τα χρόνια μέσα σε άγρια μουγγαμάρα και το αθώο «αναψυκτήριο» μετατράπηκε σε «Ιντερνι», απέκτησε αυτή την λυρικότητα της κακογουστιάς και της επιτηδευμένηςαναίδειας των γκάμουρ μέηνστρημ περιοδικών, η εποχή δεν ανεχόταν καν τους «ξινούς» και τους «γκρινιάρηδες», οι σκεπτικιστές είχαν υποταχθεί, διεκδικούσαν θέσεις και επιμίσθια, και τις έπαιρναν οι αφιλότιμοι, είχαν απομείνει να βγάζουν κανέναν γρύλισμα κάτι κατηφή φαντάσματα με φίμωτρο απαξίωσης στο στόμα. Το «αναψυκτήριο» απέκτησε πάρκινγκ, παράνομο κι αυτό, πισίνα, παράνομη κι αυτή, οι φορείς έκαναν τις χοροεσπερίδες τους, οι σύλλογοι γονέων, τα ΚΑΠΗ, τα σωματεία, πολιτικά κόμματα και κάθε διψασμένος για φτηνή σαμπάνια και κοχίμπα γλέντησε την ματαιότητά του. Η γκαζόζα είχε πεθάνει. Πόσο γρήγορα πέρασαν τα χρόνια, και το «αναψυκτήριο» μετονομάσθηκε –ένεκα η επιχειρηματικότητα- σε «Maison Crystal», υποτίθεται ότι ο δήμος εισέπραττε και ενοίκια, μέχρι που τα δαχτυλίδια του καπνού από τα πούρα έσπασαν και, πώς το λεει ο Κακναβάτος, «χύθηκε το έμπυο», ως και το καθεστώς του δήμου άλλαξε και ήρθανε στα πράγματα άνθρωποι, από τους παλιούς σκεπτικιστές, ας τους πούμε «φωτισμένοι» -θα ήθελαν- αστοί, που βάραγαν καμπάνες και ντέφια ότι θα του αλλάξουνε τα φώτα του «αναψυκτηρίου», μέχρι ότι θα το ανατίναζαν, για να δώσουνε το μήνυμα ότι το παλιό και άρρωστο, το αυθαίρετο και η κάθε αυθαιρεσία θα πήγαιναν στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας –θου φυλακή τω στόματί μου. Μάθαμε επιπλέον ότι το «αναψυκτήριο» δεν πλήρωνε ούτε καν τα νοίκια, 500 χιλιάρικα λένε ότι χρωστάει, και τέσσερα χρόνια τώρα η συζήτηση, κρατήθηκε σε πολιτισμένο επιπέδο. Και τι να σκεφτεί κανείς όταν στα σχεδιασμό της Νέας Παραλίας το μόνο σημείο που δεν συμπεριελήφθη ήταν το «αναψυκτήριο». Μαύρη τρύπα ανάμνηση της αυθαιρεσίας με όλο της το ζουμάκι.
Και προχθές πληροφορηθήκαμε ότι «στα πλαίσια των 49ων Δημητρίων θα αναζητηθούν λύσεις για την επανένταξη του Maison Crystal στον σύγχρονο αστικό ιστό ως πολιτιστικό κόμβο». Επιπλέον «πως θα μπορούσε να αναδειχθεί η δυναμική του, ώστε να συμβάλει σε μια καλύτερη πόλη στο μέλλον;». Έγινε μάλιστα και «μια πρώτη παρουσίαση των προτάσεων που προέκυψαν ως αποτέλεσμα του workshop MC Redux, καθώς και μια συζήτηση με αφορμή τη νέα πολιτιστική χρήση του κτιρίου». Κι ακόμη «Μια δεξαμενή ιδεών για την μελλοντική πολιτιστική χρήση του (πρώην) Maison Crystal σχηματίστηκε στην σελίδα www.facebook.com/MCRedux και εμπλουτίζεται καθημερινά από τους πολίτες».
Κι αναρωτιέσαι αν δεν είσαι χρυσόψαρο: πότε εντάχθηκε στον ιστό η κούσπα, πότε βγήκε και πρέπει να ξαναμπεί, ποιά διάολε ήταν η δυναμική του, πώς μπορεί να συμβάλλει σε μια καλύτερη πόλη; Τόσα γουορκσοπ –η μετεξέλιξη του ιντερνι- τόσοι αρχιτέκτονες θαμπωμένοι από την «ομορφιά» του σχεδιασμού του, τις καμπύλες και τα γαιτανόφρυδα -σόρυ ακροκέραμα-, που σκέφτονται και χαλαλίζουν φαιά ουσία, αλλά λίγο βαθύτερα στην φαιά τους ουσία, η μνήμη δεν έχει αφήσει κανένα ίχνος άξιο να επανενταχθεί κι αυτό στη συλλογική μνήμη, να αναδυθεί από τον τάφο του; Η «πολιτιστική» χρήση θα το ομορφύνει; Έκανε το «αγροτικό» του στην παρανομία και τον εξευτελισμό κάθε αισθητικής αξίας το κτίριο και τώρα μπορεί στοργικά να φιλοξενεί στον κόρφο του κάθε ενόραση του μέλλοντος;
Το κρυστάλλινο έκζεμα του πυώδους παλατιού εκτίθεται στα μάτια μας σαν απολίθωμα μασέλας τυραννόσαυρου, αποκαθίσταται με ανήκουστη κομψότητα σ’ αυτό το μουσείο της Ευλογημένης Αμνησίας και χιλιάδες χρυσόψαρα καλούνται να το προσκυνήσουν και πάλι, ανανεωμένο, φρεσκαρισμένο, εκπαιδευμένο τώρα, παγερό και παγωμένο κτήνος, αλλά που κουβαλάει το DNA του θηρίου, τον νόμο της υποταγής στη βαρβαρότητα.
Αν κάτι από όλα ετούτα έχει μείνει στη μνήμη και την συνείδηση των σημερινών διοικούντων του δήμου αλλά φοβούνται αστοχία υλικού στα εκρηκτικά ας μοιράσουν αξίνες σε εθελοντές. Αυτό κι αν θα είναι ένα ανεπανάληπτο γουορκσοπ.
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00- 12:00.