Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
«Ο νέος Γενικός Διοικητής Μακεδονίας αναχωρεί αύριον κομίζων ως δώρον για την Θ/νίκην το κληροδότημα του Ρίζου ανερχόμενον εις το ποσόν των 30 χιλιάδων λιρών στερλινών, με τας οποίας επρόκειτο να ιδρυθή μεγάλη επαγγελματική σχολή την Κων/πολιν εάν απηλευθερούτο αύτη. Ήδη οι εκτελεσταί της διαθήκης επείσθησαν υπό του κ. Βαλαλά να διαθέσουν το κληροδότημα τούτο όπως ιδρυθή εις την Θεσ/νίκην τοιαύτη σχολή».[1] Φέρνοντας, λοιπόν, δώρα αρχίζει τη σύντομη θητεία στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης ο Καστοριανός πολιτευτής. Γεννημένος το 1874 (ή 1875) έχει ήδη εκλεγεί βουλευτής το 1915 και το 1923,[2] ενώ ήταν «υπουργός της Παιδείας εις την πρώτην μετεπαναστατικήν κυβέρνησιν υπό τον κ. Βενιζέλον».[3]
«Ο κ. Βαλαλάς είνε κεκηρυγμένος οπαδός της αποκεντρώσεως», διαβάζουμε στη «Νέα Αλήθεια» που συνεχίζοντας αναφέρει ότι «αν η κυβέρνησις Παπαναστασίου, εις το πρόγραμμα της οποίας η αποκέντρωσις αποτελεί ιδιαίτερον κεφάλαιον, προβή μετά θάρρους εις την οδόν, ασφαλώς η Μακεδονία υπό την διοίκησιν του κ. Βαλαλά θα ίδη ημέρας πραγματικώς ευτυχείς».[4] Άλλωστε, όπως δήλωνε κι ο ίδιος ο νέος γενικός διοικητής, «έλαγον ευρυτάτην δικαιοδοσίαν όπως εφαρμόσω αμέσως την Αποκέντρωσιν. Επί τη βάσει του υπάρχοντος διατάγματος θα διεξαχθούν εντός του Μαΐου αι εκλογαί του Τοπικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης. Επίσης άμα τη αφίξει μου, θα φροντίσω δια την ίδρυσιν Χρηματιστηρίου Αξιών και Χρεωγράφων και Εμπορευμάτων. Θα πατάξω την γραφειοκρατίαν. Όλαι αι υποθέσεις θα λύωνται επί τόπου. Η δικαιοδοσία των υπουργών επί της Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας, θα περιορισθή μόνον εις τον πλουν, τον έλεγχον και την επιθεώρησιν, όπως εις την Ελβετίαν. Θα καλέσω προσέθεσε τους βουλευτάς Μακεδονίας να συνεργασθούν μαζί μου δια την αναγέννησιν της Μακεδονίας και την ταχυτέραν αποκατάστασιν των προσφύγων. Επίσης θα θέσωμεν ταχέως τας βάσεις ιδρύσεως Πανεπιστημίου εις την Θεσσαλονίκην, Πολυτεχνείου εις την Βέρροιαν ως και ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής, της οποίας έχει απόλυτον ανάγκην η Μακεδονία. Ειδικά μέτρα θα ληφθούν δια την γεωργικήν βελτίωσιν της Μακεδονίας και την επιστημονικωτέραν καλλιέργειαν προς περισσοτέραν απόδοσιν».[5] Οι δημοτικές εκλογές, βέβαια, δεν θα γίνουν τον Μάιο του 1924 αλλά περίπου ενάμισι χρόνο αργότερα (Οκτώβριο 1925). Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο όντως θα ιδρυθεί το 1926 και η Γεωπονική Σχολή είναι από τις πρώτες που θα αποκτήσει. Από την άλλη, όμως, ούτε η Θεσσαλονίκη (ευτυχώς;) θα αποκτήσει ποτέ χρηματιστήριο, ούτε η Βέροια πολυτεχνείο (αν και εβδομήντα χρόνια αργότερα θα ιδρυθεί εκεί το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής).[6] Ε, τώρα η πάταξη της γραφειοκρατίας έμεινε κάπου μεταξύ ευσεβών πόθων και υποσχέσεων των πολιτικών.
Ο Ιωάννης Βαλαλάς, φεύγοντας από τη γενική διοίκηση το φθινόπωρο του ίδιου έτους, συνέχισε με επιτυχία την πολιτική του καριέρα σ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Επανεξελέγη βουλευτής Καστοριάς το 1926, 1928 και το 1932, καθώς και στην τελευταία προπολεμική Βουλή το 1936 (στην εκλογική περιφέρεια Φλώρινας που αποσχίσθηκε από την αυτήν της Καστοριάς).[7] Επίσης διατέλεσε υπουργός Συγκοινωνίας στην κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου (7.11.1924 – 15.6.1925) και για λίγες μέρες υπουργός Γεωργίας (16.6 – 25.6.1925) πάλι με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο στην κυβέρνηση που ανέτρεψε με πραξικόπημα ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος.[8] Τέλος ξαναέγινε υπουργός Γεωργίας σε μια από τις τελευταίες κυβερνήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου (5.6 – 3.11.1932),[9] ενώ απεβίωσε το 1945.[10]
Παραπομές
[1] Νέα Αλήθεια, 8.4.1924. Ο τίτλος του άρθρου «Σπουδαίον κατόρθωμα του νέου Γεν. Διοικητού» δείχνει την ευνοϊκή διάθεση της εφημερίδας, βλ. και Μακεδονία, ίδια ημέρα.
[2] Αναστάσιος Αλεξόπουλος (επιμ.), Μητρώον Γερουσιαστών και Βουλευτών, Βουλή των Ελλήνων, εν Αθήναις 1977, σ. 46-47. Το μεταγενέστερο έτος γέννησης δίνει ο Ευάγγελος Χεκίμογλου στο Ο Νικόλαος Μάνος και ο Μεσοπόλεμος στη Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών – University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2010, σ. 174.
[3] Νέα Αλήθεια, 11.4.1924.
[4] Νέα Αλήθεια, 11.4.1924.
[5] Μακεδονία, 9.4.1924.
[6] http://www.auth.gr/univ/city/history/index_el.html.
[7] Αν. Αλεξόπουλος (επιμ.), Μητρώον Γερουσιαστών και Βουλευτών, ό.π., σ. 46-47.
[8] http://el.wikipedia.org/wiki/Κυβέρνηση_Ανδρέα_Μιχαλακόπουλου_1924.
[9] http://el.wikipedia.org/wiki/Κυβέρνηση_Ελευθερίου_Βενιζέλου_1932.
[10] Ευ. Χεκίμογλου, Ο Νικόλαος Μάνος…, ό.π., σ. 174.