Στην σκλήρυνση της στάσης της σχετικά με τις προϋποθέσεις χορήγησης των αδειών σε κρατουμένους προχωρά η κυβέρνηση με πρόσχημα την μη επιστροφή του Χριστόδουλου Ξηρού στις φυλακές μετά το πέρας της άδειας που του είχε χορηγηθεί. Μάλιστα ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης προέβη σε ένα πρωτοφανές παραλήρημα εναντίον και των δικαστικών λειτουργών ανακοινώνοντας την πειθαρχική προκαταρκτική εξέταση για την επιτροπή χορήγησης αδειών των φυλάκων, που έδωσε άδεια στον Χριστόδουλο Ξηρό. Δεν είναι εξάλλου η πρώτη φορά που ο Νίκος Δένδιας εκφράζεται με τρόπο υποτιμητικό κατά των δικαστικών λειτουργών αλλά και των ελευθεριών που προβλέπει το νομικό σύστημα της χώρας μας. Πριν κάποιες μέρες ο ίδιος έκανε λόγο για δικαστικούς λειτουργούς που φέρονται κατά τη γνώμη του να έχουν ευθύνη ότι «αφήνονται ελεύθεροι τρομοκράτες λόγω παρέλευσης 18μηνου» οδηγώντας την Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδας στο να εκφράσει με ανακοίνωσή της την έντονη δυσαρέσκειά της για «την απλότητα με την οποία όργανα της πολιτείας και φορείς της ενημέρωσης προσεγγίζουν ζητήματα απονομής της Δικαιοσύνης ευρισκόμενα, πέραν της αρμοδιότητάς τους, και των οποίων την ουσία μάλλον αγνοούν».
Παράλληλα πολλά ΜΜΕ τα οποία έκαναν πρώτο θέμα την απόδραση του Χριστόδουλου Ξηρού έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό για ακόμη μία φορά προκειμένου να μας πείσουν ότι η χορήγηση αδειών στους κρατουμένους σημαίνει «ελεύθεροι τρομοκράτες στους δρόμους». Φυσικά δεν έχουμε δει τα εν λόγω ΜΜΕ να κόπτονται πολλές φορές για την παραβίαση των κανόνων του σωφρονιστικού κώδικα όταν αυτή οδηγεί στην στέρηση των αδειών σε κρατούμενους ή όταν η προφυλάκιση ξεπερνά τους 18 μήνες κτλ. αποδεικνύοντας ότι το βασικό τους μέλημα είναι η τήρηση κανόνων μόνον όταν αυτοί οδηγούν στη στέρηση ελευθεριών ή στην συρρίκνωση δικαιωμάτων και όχι το αντίστροφο.
Το alterthess μίλησε με τον καθηγητή Ποινικού Δικαίου στο ΑΠΘ Ν. Παρασκευόπουλο και τον δικηγόρο μέλος του Παρατηρητηρίου για τα δικαιώματα των κρατουμένων Δημήτρη Κόρο σχετικά με την σημασία των αδειών για τον κρατούμενο, το σωφρονιστικό σύστημα και συνολικά τον νομικό πολιτισμό στην χώρα μας.
Ν. Παρασκευόπουλος: Επιλεκτικό το ενδιαφέρον των ΜΜΕ για την χορήγηση των αδειών
Σύμφωνα με τον Ν. Παρασκεόπουλο ο θεσμός των αδειών είναι πολύτιμος. Όπως συγκεκριμένα τονίζει αν ο κρατούμενος βγει μία μέρα από την φυλακή και έχει χάσει κάθε επαφή με το κοινωνικό περιβάλλον θα μοιάζει με άγριο θεριό. Αντίθετα αν έχει προετοιμαστεί έχει περισσότερες πιθανότητες να ενταχθεί στην κοινωνία και να έχει καλύτερη συμπεριφορά με θετικά αποτελέσματα και για τον ίδιο και για τους άλλους. Προφανώς, όπως εξηγεί ο κ. Παρασκευόπουλος, ο θεσμός των αδειών ενέχει ένα ρίσκο, κάποιος να μην επιστρέψει. Ωστόσο τα ποσοστά της μη επιστροφής κρατουμένων. σύμφωνα με τον ίδιο, είναι χαμηλά, μικρότερα κατά μέσο όρο του 5%.
«Η πολιτεία έχει να σταθμίσει μεταξύ του να δίνει άδειες στους κρατουμένους με το ρίσκο να μην επιστρέφουν κάποιοι ή να μην δίνει καθόλου. Το σωστό κατά τη γνώμη μου είναι να δίνονται άδειες έστω και με αυτό το κόστος» σημειώνει ο Ν. Παρασκευόπουλος τονίζοντας παράλληλα ότι δεν πρέπει η στάση ενός κρατουμένου να επιβαρύνει τους υπόλοιπους κρατουμένους σχετικά με το ζήτημα αυτό, της χορήγησης των αδειών. Όπως σημειώνει ακόμη η κρίση για την άδεια είναι μία κρίση προγνωστική, προφητική και για αυτό εμπεριέχει και τον κίνδυνο του λάθους. Δεν μπορεί δηλαδή να διατυπωθεί με βαθμό απόλυτης βεβαιότητας για την περαιτέρω στάση του κρατουμένου. Ωστόσο, τονίζει «πρέπει να επαφεθούμε στα όργανα της πολιτείας που είναι αρμόδια για την σωστή εφαρμογή του μέτρου αυτού»
Τέλος σχολιάζει το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι διαμαρτύρονται μόνο για περιπτώσεις που χορηγήθηκαν άδειες σε κρατουμένους που δεν έπρεπε να χορηγηθούν ενώ για αυτούς δεν συνιστά πρόβλημα να μην χορηγούνται άδειες ή περιπτώσεις κρατουμένων που άδικα δεν τους είχε χορηγηθεί άδεια.
Δ. Κόρος: Ο θεσμός της χορήγησης αδειών έχει υποστεί ήδη μεγάλη κακομεταχείριση στην χώρας μας
«Οι τακτικές άδεις προβλέπονται από τον σωφρονιστικό κώδικα και θεωρούνται από τον νόμο ως ευεργέτημα και όχι δικαίωμα του κρατουμένου. Ο θεσμός αυτός έχει τον στόχο της ομαλής επανένταξης του κρατουμένου στην κοινωνία και χορηγείται ύστερα από αίτηση του κρατουμένου ο οποίος πρέπει να έχει συμπληρώσει κάποιο συγκεκριμένο διάστημα έκτισης της ποινής του. Οι ρυθμίσεις για την χορήγηση αδειών ήταν παλαιότερα αυστηρότερες σε σχέση με κρατούμενους εμπόρους ναρκωτικών ενώ υπήρξε αυστηροποίηση του πλαισίου και για κρατούμενους για ληστεία ύστερα από την ληστεία στο Βελβεντό Κοζάνης.» αναφέρει ο Δημήτρης Κόρος δικηγόρος και μέλος του Νομικού Παρατηρητηρίου για τα δικαιώματα των κρατουμένων.
Σύμφωνα με τον κ. Κόρο ο θεσμός των αδειών είναι σημαντικός για τον κρατούμενο προφανώς για να μην αποκόψει τους δεσμούς του με την οικογένεια και το φιλικό του περιβάλλον και συνιστά και ένα έμμεσο πλεονέκτημα η ποινή του να εκτίεται τμηματικά δηλαδή σε έναν ορίζοντα ο κρατούμενος να θεμελιώνει το δικαίωμα της άδειας αρχίζοντας να βλέπει την αποφυλάκισή του να πλησιάζει. Ο θεσμός αυτός είναι σημαντικός και για το σωφρονιστικό σύστημα γιατί λειτουργεί ως βαλβίδα αποσυμπίεσης της συσσωρευμένης έντασης καθώς μειώνει τα δεινά του εγκλεισμού. Χρησιμοποιείται, επίσης, ως θεσμός πειθάρχησης και χειραγώγησης των κρατουμένων.
«Στην Ελλάδα ιδιαίτερα μετά την μεταπολίτευση η σωφρονιστική πολιτική ασκείται αποσπασματικά και επηρεάζεται από μεγάλα συμβάντα δημιουργώντας πολλές φορές ηθικούς πανικούς. Όπως με την περίπτωση του Ξηρού και άλλα περιστατικά έχουν χρησιμοποιηθεί για να κοπούν δικαιώματα από συγκεκριμένες κατηγορίες κρατουμένων με αποτέλεσμα να πλήττεται η κατάσταση ανθρώπων που δεν ευθύνονται» δηλώνει ακόμη ο κ. Κόρος επισημαίνοντας ότι ως θεσμός έχει υποστεί ιδιαίτερη κακομεταχείριση από τις διευθύνσεις των καταστημάτων οι οποίοι αυστηροποιούν ενίοτε το πλαίσιο χορήγησης αδειών ενώ ο νέος σωφρονιστικός κώδικας του οποίου η σύνταξη έχει ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει τεθεί ακόμη προς ψήφιση προβλέπει ευνοϊκότερες ρυθμίσεις.
«Οποιαδήποτε αυστηροποίηση του πλαισίου θα προσθέσει ακόμη περισσότερα δεινά σε αυτά που ενυπάρχουν στον σωφρονιστικό σύστημα και ειδικά αυτά που αφορούν στις συνθήκες κράτησης και για τις οποίες έχει πολλάκις καταδικαστεί η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων και συγκεκριμένα για παράβαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ περί ταπεινωτικής και απάνθρωπης μεταχείρισης» σημειώνει ακόμη ο δικηγόρος.
Και ενώ η συζήτηση για το ζήτημα της χορήγησης των αδειών έχει ανοίξει από τα ΜΜΕ σε σχέση με την μη επιστροφή του Χρ. Ξηρού στις φυλακές η αναφορά στα μέσα σχετικά με την απεργία πείνας που πραγματοποιεί ο κρατούμενος Σπ. Στρατούλης για 60η μέρα διεκδικώντας την συνέχιση της χορήγησης αδειών δεν έχει βρει ακόμη θέση στα τηλεοπτικά δελτία.
Να προσθέσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόληψη των βασανιστηρίων έχει στηλιτεύσει την στάση που είχε κρατήσει η χώρα μας στο παρελθόν σε περιπτώσεις ατιμωτικής μεταχείρισης κρατουμένων (CPT) και το 2011 έχει προκαλέσει δημόσια διαβούλευσης για τις συνθήκες κράτησης, ένα ισχυρό μέτρο πίεσης που χρησιμοποιείται σε ελάχιστες περιπτώσεις.
Σχετικά με το πώς χρησιμοποιήθηκε από τα ΜΜΕ το περιστατικό της δραπέτευσης του Χρ. Ξηρού ο Δ. Κόρος σχολιάζει «Τα ΜΜΕ πολλές φορές στρέφουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας στην υποτιθέμενη επικινδυνότητα των κρατουμένων γενικά για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη από τους πραγματικά επικίνδυνους»
Τέλος, επισημαίνει ότι η ποινή για την απόδράση είναι ιδιαίτερα επιεικής ( φυλάκιση μέχρι ένα έτος). «Πρόκειται για πλημμέλημα που αναγνωρίζει την φυσική τάση του ανθρώπου για ελευθερία» καταλήγει.
Σταυρούλα Πουλημένη